Titelbeschrijving
Algemeene Leesgronden, of Klank-Letter-Kaartjes, om Kinderen, overeenkomstig hunne verschillende Vermogens, de enkelde en samengestelde Klanken (zonder welken geene Woorden goed kunnen geleezen worden) op eene korte, afwisselende, aangenaame en aanmoedigende wijze te leeren.
Periodiciteit
Bovenstaande titel wordt gevonden in Saakes’ Naamlijst van januari 1799 (p. 4) als ‘No. 1’, met de toevoeging ‘in plano bij dito 1½ St. en dito opgeplakt f. – 4 -‘. Deze opgave wordt vervolgd met
dito, No. 2, of Lees-Kaartjens voor de Nederl. Jeugd, dienende, om dezelve de Consonanten, en derzelver toepassingen, op de enkelde en samengestelde Vokalen van No. 1, allengs te leeren: de Consonanten, Sijllaben en Woorden zódanig van elkander gescheiden zijnde, dat zulks zeer gemaklijk door Eerst-beginnenden, kan begreepen worden, bij dito 1½ St. en dito opgeplakt. f. – 4 -.
Boekhistorische gegevens
Blijkens een advertentie in de Leydse Courant van 19 november 1798: te Leiden, bij D. du Mortier en Zoon.
Medewerkers
Volgens een melding in de Bijdragen ter Bevordering van het Onderwijs en de Opvoeding (1801), p. 198, is de auteur: Jos. Ph. DELLEBARRE. Deze was rond 1800 actief in het onderwijs te Leiden. Zijn vroegste publicaties zijn in het Frans gesteld. Hij was houder van een Franse kostschool.
Inhoud
Bij de afleveringen van de Leesgronden hoort ook een instructieboekje, genoemd bij Saakes (zie Periodiciteit) als Gebruik van de algemeene lees-gronden, No. 1 en 2, en ’t geene daar toe betrekking heeft (2 stuivers).
De achtergrond van het werk van Dellebarre krijgt wat meer gestalte bij De Vroede (1970), p. 210. Deze meldt, zonder biografica te geven, over één van Dellebarres prestaties: ‘De leesmachine, uitgevonden (1797) door J.Ph. Dellebarre, (cf. Bijdragen 1800, 2e stuk, p. 63-76) en sedert 1809 bij het publiek bekend, omvatte een letterkast en letterplankjes. De eerste was een klassikaal leermiddel, bestaande uit een plank of zetraam, als middenstuk, en, links en rechts, een aantal vakjes, waarin de letters werden geborgen waarmee men in het raam de woorden samenstelde. De letterplankjes, in handen van leerlingen, hadden dezelfde functie: met behulp van ‘letterhoutjes’ werden ook daarop lettergrepen en woorden samengelegd’.
Exemplaren
Geen exemplaar gevonden.
Literatuur
¶ M. de Vroede, Van schoolmeester tot onderwijzer. De opleiding van de leerkrachten in België en Luxemburg, van het eind van de 18de eeuw tot omstreeks 1842 (Leuven 1970).
André Hanou
