Amphion (1818-1822)

Titelbeschrijving
Amphion, een Tijdschrift voor Vrienden en Beoefenaars der Toonkunst.

Periodiciteit
In mei 1818 verscheen volgens Saakes’ Naamlijst van 1818 (p. 391) de eerste aflevering, waarop in dat jaar nog twee afleveringen zouden volgen. In 1819 en 1820 verschenen vier nummers, het laatste nummer in mei 1822. In 1821 verscheen het blad echter niet.

Bibliografische beschrijving
Oorspronkelijk zou elk kwartaal een deel van Amphion verschijnen. Elk nummer telde ongeveer 75 pagina’s; de afmeting was 21 x 12.5 cm, meestal met enkele losse bladen met bladmuziek.

Boekhistorische gegevens
Jan II Oomkes te Groningen gaf Amphion uit. In 1820 viel het doek voor dit muziektijdschrift, mogelijk vanwege gebrek aan kopij en aan belangstelling van het lezerspubliek. Een poging in 1822 om een doorstart te maken bleef zonder resultaat. Het aantal abonnees lag tussen de 200 en 300.

Medewerkers
Amphion startte in 1818 als het eerste Nederlandse muziektijdschrift, opgericht door de Groningse jurist en commies voor financiën en militaire zaken Nicolaas Wilhelm SCHROEDER STEINMETZ (1793-1826), die ook componeerde en dirigeerde. Hij nam ruim een derde van de bijdragen voor zijn rekening, stukken waarin hij allerlei facetten van het muziekleven belicht. Hij kwam uit een muzikale familie. De bekende Haarlemse kostschoolhouder Willem van den Hull (1778-1854), die tussen 1795 en 1798 als huisonderwijzer in Groningen werkte, werd als fervent amateur-musicus verwelkomd in het Groninger muziekcircuit, waarvan ook Franz Friedrich Schroeder Steinmetz (1769-1808), de vader van de oprichter deel uitmaakte en met hem, Van den Hull, regelmatig musiceerde. Redacteur Schroeder Steinmetz karakteriseerde de Haarlemmer in Amphion als een begaafd amateur.
Redacteur Schroeder Steinmetz liet correspondenten verslag doen van plaatselijke, belangrijke muzikale gebeurtenissen. Hij beschouwde het blad als een open podium voor toonkunstenaars.
Der Rotterdamse organist Jan ROBBERS (1753-1830), de medicus Florentius Cornelis KIST (1796-1863) en de Groningse hoogleraar Barthold Hendrik LULOFS (1787-1849) droegen regelmatig bij.
De Amsterdamse componist Bernard KOCH (1791-1858) is vermoedelijk ook aan het blad verbonden geweest, maar een gesigneerde bijdrage van hem ontbreekt. Dat laatste geldt ook voor de Groningse jurist Albertus REIGER (1780-1831), die door Schroeder Steinmetz als zijn mede-initiatiefnemer werd aangeduid. De belangrijkste buitenlandse medewerker was Georg Christoph GROSHEIM (1764-1841), kapelmeester te Kassel.

Inhoud
In het programmatische openingsnummer staat dat Amphion gekenmerkt zal worden door algemene verhandelingen, biografische berichten (over Beethoven, Mozart en Rossini onder meer), verslagen van muziekevenementen uit binnen- en buitenland, recensies van nieuwe composities en ten slotte gedichten en gemengde berichten. De verhandelingen zouden niet alleen ‘slechts de eigenlijke muzijkgeleerde, maar ook [door] de liefhebber dezelve [te] verstaan en daarvan nut trekken kan’.
Schroeder Steinmetz nam ook zijn vertalingen van artikelen van E.T.A. Hoffmann in Amphion op. Hij plaatste ook kritische artikelen over muziekuitvoeringen in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Groningen.

Relatie tot andere periodieken
Het in 1756 verschenen Samenspraaken over Muzikaale Beginselen is eerder te beschouwen als een reeks verhandelingen van de Groningse organist Jacob Wilhelm Lustig (1706-1796).
In opzet en inhoud verraadt Amphion de invloed van de Algemeine musikalische Zeitung, een gezaghebbend muziektijdschrift dat sinds 1798 in Leipzig werd uitgegeven onder redactie van Johann Friedrich Rochlitz. Schroeder Steinmetz nam uit dit tijdschrift verschillende artikelen in vertaling over.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 572 D 1
¶ Full text deel 1

Literatuur
¶ Louis Pieter Grijp (red.), Een muziekgeschiedenis der Nederlanden (Amsterdam 2001), p. 483-484
¶ P.E.M. Strategier, De taal der hartstochten. De visie van drie achttiende-eeuwse Nederlandse schrijvers op muziek en haar relatie met de dichtkunst (Alkmaar 2001). passim
¶ Jeroen van Gessel, ‘Eene welkome verschijning’: muziektijdschriften in Nederland 1818-1848’, in: De Negentiende Eeuw 25 (2001), p. 194-214, aldaar 200-201
¶ Willem van den Hull, Autobiografie(1778-1854), ed. R. Padmos (Hilversum 1996), p. 254, 261-263
¶ Ton van Huffelen, ‘Het muziektijdschrift “Amphion” (1818-1822)’, in: Tijdschrift van de Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis 62 (1992), p. 37-58
¶ W.W. Mijnhardt, Over de consumptie van cultuur (Utrecht 1992), p. 6, 26 noot 1.

Pieter van Wissing