Titelbeschrijving
Amsterdamsche Mercurius, inhoudende De voornaamste Staatsberigten: aanmerkelijke zaken: Magistraturen, Ambtenaren, Decreten en Publicatien: Luthersch Kerknieuws: Naamlijsten der Geproclameerden en Overledenen, benevens de Lijsten der publieke Veilingen van Hofstede, Huizen, Schepen &c. binnen Amsterdam. Voorts een uitgezogt en leerzaam Mengelwerk, bevattende Land- en Volkkundige Aanteekeningen, korte Verhaalen en Puntspreuken, Logogryphen, Charaden en Raadsels, Kunsten en Wetenschappen, Burger Huis-Apotheek, en eindelijk een Wis-, Tel- en Stelkunstig Toegift. Eerste [enz.] Deel.
De titels van andere delen hebben kleine spellingsvarianten.
Periodiciteit
Het blad moet medio 1807 van start zijn gegaan, getuige de vermelding van deel 1, nr. 1 in Saakes’ Naamlijst van augustus 1807 (p. 350). Voor deel 11, nr. 2 wordt geadverteerd in de Rotterdamse Courant van 4 mei 1815. Het ontbreken van latere advertenties doet vermoeden deze aflevering de laatste was. Bovendien was er al een opvolger. Saakes meldt hierover in nr. 5 van zijn Naamlijst uit 1815 dat het vervolg van de Amsterdamschen Mercurius ‘eenigen tijd uitgesteld blijft’ en dat intussen het ‘Taal- en Dichtkundige gedeelte’ wordt vervolgd door nr. 1 van de Taal- en Dichtkundige Mengeling en Bijdragen tot de Wetenschappen en Schoone Letteren.
In de Voorrede van deel 1, nr. 1 waarschuwt de uitgever de lezers dat de Amsterdamsche Mercurius anders dan zijn voorloper geen maandschrift is. De redacteurs willen af van de maandelijkse druk om een blad te vullen, dat juist daardoor sterk aan kwaliteit inboet. De kans is volgens hen groot dat zij ‘een uitgerekt lam, een beuzelachtig gevuld, of onvolkomen bearbeid werk’ leveren.
Uit de vermeldingen bij Saakes blijkt dat er na verloop van tijd toch sprake is van een maandelijkse frequentie. De halfjaarlijkse delen bevatten elk 6 nrs. Omdat de afleveringen niet gedateerd zijn en de advertenties schaars, is het niet duidelijk of de frequentie stabiel bleef. Hoewel de Amsterdamsche Mercurius ontkwam aan de strenge censuurwetgeving uit 1811, zal het blad er wel onder te lijden hebben gehad. Saakes geeft namelijk in zijn Naamlijst van december 1811 op dat de delen 8-9 met in totaal 11 nrs. verschenen zijn, maar drie jaar later, december 1814, dat de nrs. 5-6 van deel 9 zijn verschenen. In de Nederlandsche Staatscourant van 6 maart 1815 wordt deel 10, nr. 6 aangekondigd.
Bibliografische beschrijving
De afleveringen tellen 48 pagina’s in kwarto. In het titelblok staat alleen de titel vermeld. De pagina’s zijn per deel doorgenummerd, exclusief het register. Het ‘Staat- en Letterkundig Mengelwerk’ heeft steeds een eigen titelblok. De rubrieken ‘Magistraturen en ambtenaren’ en ‘Luthersch kerknieuws’ zijn in twee kolommen opgemaakt. De afleveringen werden verkocht met een blauw omslag, dat bij het inbinden doorgaans is weggesneden.
Boekhistorische gegevens
Het blad is uitgegeven ‘Te Amsterdam, bij Jan Ruysendaal’.
Prijs per aflevering: 7 stuivers.
Medewerkers
In de Voorrede van deel 1 spreekt Jan Ruysendaal over ‘redacteurs’, wier identiteit onbekend blijft. Geïnteresseerden wordt uitgenodigd bijdragen franco toe te zenden. Hieraan is veel gehoor gegeven, getuige de vele bijdragen in het ‘Staat- en Letterkundig Mengelwerk’, die bovendien met naam en toenaam ondertekend zin. Sommige namen komt men herhaaldelijk tegen, zoals die van L.J. Ulman, P.H. van Kalfsvoet en H. Kraay.
In deel 2 is het voorbericht ondertekend door de ‘redacteur’ (enkelvoud) en de uitgever.
Inhoud
De afleveringen bevatten korte ‘staatsberichten’ uit binnen- en buitenland, gevolgd door lijsten namen van benoemingen van ‘magistraturen en ambtenaren’ in alle provincies. Het Luthers kerknieuws heeft nadrukkelijk ook betrekking op de afgescheiden Hersteld Lutherse Gemeente. Er worden namenlijsten gegeven van voorgenomen huwelijken en overleden Luthersen in Amsterdam. Ook wordt er opgave gedaan van publieke veilingen van Amsterdamse woningen en schepen.
Verreweg het interessantst is het Staat- en Letterkundig Mengelwerk, met verhalen, een eindeloze reeks biografie-afleveringen over Michiel de Ruiter, essays, brieven, anekdoten, gelegenheidsgedichtjes en andersoortig dichtwerk, medische tips, beauty-tips, raadsels (charaden, logogriefen) en wiskundige opgaven (en oplossingen). Later komen er ook boekbesprekingen bij.
De vele bijdragen van lezers, afkomstig uit het hele land, laten zien dat de Amsterdamsche Mercurius een gewaardeerd ‘Volksmaandschrift’ moet zijn geweest. De toevloed aan reacties is zo groot, dat er op een gegeven moment een rustpauze wordt ingelast (deel 3, nr. 4).
Relatie tot andere periodieken
Voortzetting van het maandblad de Staatkundige Historie van Holland […] benevens Maandelijkse Nederlandsche Mercurius (1756-1807).
Alleen het taal- en dichtkundige gedeelte van de Amsterdamsche Mercurius werd in 1815 vervolgd: de Taal- en Dichtkundige Mengeling en Bijdragen tot de Wetenschappen en Schoone Letteren.
Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 3073 C 1 [-8]
¶ Full text deel 1, deel 2, deel 3, deel 4, deel 5, deel 6, deel 7, deel 8, deel 9, deel 10, nrs. 1-3, deel 10, nr. 4, deel 10, nrs. 5-6, deel 11, nr. 1 en deel 11, nr. 2
Literatuur
¶ A.C. Kruseman, De Fransche wetten op de Hollandsche drukpers 1806 tot 1814 (Amsterdam 1889), p. 165.
Rietje van Vliet
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.