Artz der Moeders (1771)

Titelbeschrijving
De Artz der Moeders; in aangenaame Spectatoriaale Vertoogen op eene klaare en eenvoudige wyze leerende, wat men moet doen om het Gestel van jonge Kinderen voor te bereiden tot een gezond, lang, en gelukkig leeven. 

Periodiciteit
De uitgave bevat 15 vertogen, die echter niet periodiek maar als Nederlandse vertaling in één keer in 1771 op de markt zijn gebracht. Opname in de ENT wordt gelegitimeerd door het begrip ‘Spectatoriaale Vertoogen’ in de ondertitel.

Bibliografische beschrijving
Het geheel telt 236 doorgenummerde pagina’s in octavo, exclusief het voorwerk (titelpagina, Voorberigt, aanbevelingsbrief van Tissot en inhoudsopgave).

Boekhistorische gegevens
Het impressum van de eerste uitgave luidt: ‘Te Amsterdam, By Yntema & Tieboel, en Te Harlingen, By Volkert van der Plaats Junior. 1771’. De laatste is de drukker van de Artz der Moeders, zo blijkt uit de tekst van een prospectus die achterin het bestudeerde (gedigitaliseerde) exemplaar is opgenomen.
In 1775 verscheen in Den Haag bij H.H. van Drecht een titeluitgave van dit werk.

Medewerkers
De Artz der Moeders is een vertaling van Letters to Married Women (Londen 1767), een populair werk dat in Engeland vele herdrukken beleefde en in verschillende landen is uitgebracht. Het is geschreven door Hugh SMITH (1735/6–1789), die op 11 november 1755 zijn medische studie in Leiden heeft voltooid. Hij was werkzaam in Londen en heeft diverse medische werken op zijn naam staan.
De Nederlandse uitgave bevat tevens een hoofdstuk ‘Bestiering der Kinderkamer’, een vertaling van Avis aux mères qui veulent nourrir leurs enfants (Parijs 1767), geschreven door Marie-Angélique Anel LE REBOURS (1731-1821). 
Het is om die reden dat de bundel als geheel voorafgegaan wordt door een aanbeveling van de Zwitserse arts Samuel-Auguste TISSOT (1728-1797), alom bekend om zijn boek L’onanisme (1761). De aanbeveling heeft de vorm van een ‘Brief van den heere Tissot, geneesheer te Lausanne, aan mevrouw Le Rebours, schryfster van het werkje, dat den tytel heeft van: Bestiering der Kinderkamer’.

Inhoud
In het Voorberigt worden de ‘regtgeäarde Moeders’ aangesproken, voor wie dit werk bestemd is. Onderwerpen variëren van miskramen en borstvoeding tot en met kinderziekten en opvoeding van jonge kinderen.

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: 905 D 4
Full text

Rietje van Vliet