Avondgesprekken over de Gebeurtenissen Onzes Tijds (1814)

Titelbeschrijving
Avondgesprekken over de Gebeurtenissen Onzes Tijds en Dezer Dagen.

Periodiciteit
Er zijn hiervan twee afleveringen (‘stukken’) bekend. Op de titelpagina’s daarvan worden zij aangeduid als eerste, respectievelijk tweede stuk.
In nr. 1 vindt men het eerste t/m vierde gesprek; deze vinden wekelijks plaats. Nr. 2 bevat het vijfde t/m achtste gesprek; geheel in het begin van deze aflevering wordt gezegd dat deze gesprekken nu maandelijks plaatsvinden.
Binnen elke aflevering schuift dus als het ware de tijd op, telkens wanneer een nieuw gesprek plaatsvindt. Er is geen indicatie dat de gesprekken en/of afleveringen beëindigd zullen worden. Het lijkt erop dat het in principe de bedoeling geweest is de verdere ontwikkelingen in Nederland in 1814 te blijven volgen.

Bibliografische beschrijving
De afleveringen, in octavo, hebben elk een eigen titelpagina. De gewone tekst is gepagineerd: 1-78, 79-154.

Boekhistorische gegevens
De titelpagina’s van beide afleveringen melden: ‘Te Utrecht, bij O.J. van Paddenburg en O.J. van Dyk, Boekdrukkers en Boekverkoopers, 1814’. De prijs van elke aflevering was veertien stuivers, volgens Saakes’ Naamlijst 1814 (p. 37, 68).

Medewerkers
De titelpagina meldt slechts: ‘door ***’.
Doorgaans wordt als schrijver van deze teksten opgegeven: Willem Emmery de PERPONCHER SEDLNITZKY (1741-1819); vermoedelijk op basis van een gissing door Doorninck. Er komen echter – naast nogal veel uitvallen tegen gereformeerde domkopperij – verschillende verlichte opmerkingen in de tekst voor. Dit lijkt niet erg in overeenstemming met de religieuze en culturele wereld van De Perponcher. Ook worden de Avondgesprekken niet genoemd in de meest recente biografie van De Perponcher .

Inhoud
Het eerste gesprek wordt voorafgegaan door informatie van de schrijver zelf: er zijn drie vrienden (Eelhart, Christiaan, Tomas) die wekelijks bij één van hen bijeenkomen om over wetenswaardigheden of de politieke ontwikkelingen te spreken. Zij vertegenwoordigen de ruggengraat van de Nederlandse burgerij: zij hebben gezond verstand en beminnen hun vaderland.
In tijd vindt het eerste gesprek plaats na de slag bij Leipzig, toen Napoleon geleidelijk aan teruggedrongen werd naar Parijs; terwijl in het laatste gesprek zijn verbanning naar Elba vaststaat. In de tussenliggende gehele periode discussieert men over het herstel van het vaderland, de geruchten over de terugkomst van Oranje, de proclamaties bij zijn terugkeer, het opstellen en goedkeuren van een grondwet, de organisatie van een landmilitie tegen Napoleon.
Andere onderwerpen zijn: de noodzaak om alle partijen achter Oranje te verenigen; de staatkundige ontwikkelingen, ontsporingen en belangrijke gebeurtenissen in de afgelopen eeuwen; de noodzaak van een verlicht bestuur; de hardnekkige tegenstand van religieus-bijgelovigen tegen vernieuwing op elk terrein (onderwijs, inenting, landbouw).
In het algemeen heerst hier een gematigde progressieve toon.

Exemplaar
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Pfl. 23854.
Full text

Literatuur
¶ F. Bulhof, Ma patrie est au ciel. Leven en werk van Willem Emmery de Perponcher Sedlnitzky (1741-1819) (Hilversum 1993).

André Hanou