Belangrijke Brieven over de Nieuwe Zamenstelling van den Asiatischen Raad (1804)

Titelbeschrijving
Belangrijke Brieven over de Nieuwe Zamenstelling van den Asiatischen Raad, als mede over eenige andere gewigtige onderwerpen; gedeeltelijk gewisseld, gedeeltelijk nog zullende gewisseld worden, tusschen Iustus Plebeius te Rotterdam, en Decius Batavus te Amsterdam.

Periodiciteit
Er zijn tussen 8 april en circa 29 mei 1804 vier afleveringen verschenen. Saakes meldt in zijn Naamlijst (1804, p. 62) dat het blad met 5 afleveringen compleet is.

Bibliografische beschrijving
Groot octavo. De eerste aflevering telt 26 bladzijden, de tweede 28, de derde 29 en de vijfde 32 (nr. 4 is niet ingezien).

Boekhistorische gegevens
Een drukker of uitgever is niet vermeld. Mogelijk is dit J. de Graaf uit Haarlem, die als uitgever van het vervolg op de Belangrijke Brieven expliciet wordt genoemd.
Volgens Saakes’ Naamlijst (1804, p. 62) kostten de afleveringen ƒ 0:11 per stuk; voor de vijf afleveringen samen moest men ƒ 1:8 neertellen.

Medewerkers
Op 29 mei 1804 schreef de politieke activiste en publiciste Maria Aletta HULSHOFF (1781-1846) aan de advocaat en literator Samuel Iperuszoon WISELIUS (1769-1845) dat ze hem hield voor de auteur van de Belangrijke Brieven. Hoewel dit volgens zijn schoonzoon Van Limburg Brouwer (p. 167) een onterechte veronderstelling was, lijkt Hulshoff het toch (deels) bij het juiste eind te hebben.
Wiselius was sinds 1796 lid van en stuwende kracht achter het Comité tot de zaken van de Oost-Indische handel en bezittingen (na 1800: Raad der Aziatische bezittingen en etablissementen). Maar vanaf 1801 kreeg hij te maken met groeiende tegenwerking van het nieuwe Staatsbewind. Een oud conflict werd in 1802 weer opgerakeld en leidde tot een felle pamflettenstrijd, die door Wiselius met evenveel eruditie als verbetenheid werd gevoerd. Toch legde hij het loodje, want tot zijn teleurstelling werd hij in 1804 niet opnieuw benoemd in de gereorganiseerde raad, zij het niet op grond van zijn functioneren.
De nieuwe raad verving de felle patriotten van weleer, zoals Wiselius, door politiek meer gematigde figuren. Dit zou een reden kunnen zijn dat hij aan de uitgave van de Belangrijke Brieven bijdroeg.
Maar omdat er geen directe reactie van Wiselius op Hulshoffs veronderstelling is en bijdragen anoniem waren, is zijn medewerking niet zeker. Andere kandidaten zijn overigens niet bekend en buiten Wiselius – gezien de aard en strekking van de teksten – ook niet logisch.
In de brief nodigde Hulshoff Wiselius ook uit om mee te werken aan een vervolg, namelijk de Verzameling van Brieven, gewisseld tusschen Valerius Poplicola, te Amsterdam, en Caius Manlius, te Utrecht.

Inhoud
Iustus Plebeius verbaast zich met een ‘onbeschrijflijke bevreemding’ over de nieuwe leden van de Aziatische Raad die het Staatsbewind heeft benoemd: een deel van de patriotten van 1795, zoals Wiselius, was geweerd, terwijl zes oud-regenten werden benoemd, onder wie de controversiële Sebastiaan Cornelis Nederburgh. De laatste wordt in de Belangrijke Brieven voortdurend de maat genomen.
Wiselius zou volgens Plebeius een kritisch stuk geschreven hebben over de benoemingen. Dat zou zijn Beroep op het Bataafsche Volk (april 1804) geweest kunnen zijn, maar deze tekst was maar van één van de vele kritische stukken van de Amsterdammer. In zijn Beroep bracht Wiselius zijn ontslag in verband met de politieke ommekeer die de benoeming van voormalige orangisten op Bataafse bestuursposten mogelijk had gemaakt.
In feite zijn de Belangrijke Brieven als serie een voortdurende klacht tegen het Staatsbewind over de nieuwe Aziatische Raad, omgeven door talloze andere publicaties met dezelfde strekking. Misschien klinkt op de achtergrond ook Plebeius’ en Batavus’ (Wiselius?) gevoelen over de teloorgang van de revolutie van ‘1795’ mee.
Onder politieke druk en na herhaalde waarschuwing staakte Wiselius zijn aanvallen.

Relatie tot andere periodieken
De Belangrijke Brieven werd in mei 1804 opgevolgd door de Verzameling Brieven.

Exemplaar
¶ Knuttel 23247 (nr. 4 ontbreekt).
Full text

Literatuur
¶ Johan Joor, De adelaar en het lam. Onrust, opruiing en onwilligheid ten tijde van het koninkrijk Holland en de inlijving bij het Franse keizerrijk (1806-1813) (Amsterdam 2000)
¶ C.H.E. de Wit, De strijd tussen aristocratie en democratie in Nederland 1780-1848 […] (Heerlen 1965)
¶ P. van Limburg Brouwer, Het leven van Samuel Iperuszoon Wiselius (Groningen 1846).

Pieter van Wissing