Titelbeschrijving
De Boekzaal der Heeren, dienende tot een vervolg op de Boekzaal der Juffers. Inhoudende Regelen voor het Gedrag in alle Gedeeltens van het Leven.
Periodiciteit
Hoewel men dat bij het begrip ‘Boekzaal’ zou verwachten, is de Boekzaal der Heeren geen periodiek. Het verscheen als zelfstandige uitgave in juli 1736, getuige de advertentie in de Leydse Courant van 16 juli 1736.
Omdat de Boekzaal der Heeren in de historiografie nogal eens als tijdschrift wordt gezien, heeft ze een lemma toegewezen gekregen.
Bibliografische beschrijving
In octavo.
Vermoedelijk heeft de uitgever voor de tweede druk een gegraveerde titelpagina laten vervaardigen door de Leidse illustrator François van Bleyswyk (1671-1746). De catalogus van het Rijksmuseum beschrijft de afbeelding als volgt:
Een geleerde staat in een bibliotheek en wijst naar een personificatie van Geschiedenis (Historia) die aantekeningen maakt van alle gedenkwaardige gebeurtenissen, daarbij geholpen door Vader Tijd en onder het toeziend oog van Minerva en de waarheid.
De medaillons tonen onderwerpen die deel uitmaken van geschikte mannenliteratuur: de hoofdstukken van de Boekzaal. ‘Zo wordt het thema liefde geïllustreerd met een scène uit het verhaal over Hero en Leander en het thema ledigheydt is gekoppeld aan de badende Bathseba in de tuin bij het paleis van koning David’.
Boekhistorische gegevens
Impressum: Amsterdam, Pieter Aldewaereld (Aldewereld), 1736.
De populaire Boekzaal der Heeren werd herdrukt in 1737 en in 1751 (titeluitgave).
Medewerkers
Blijkens de titelpagina is de Boekzaal der Heeren ‘geschreven door een Heer’ en ‘uit het Engelsch vertaalt in het Nederduitsch’. Het is een vertaling van The Gentleman’s Library (1715), een werk dat in Nederland nogal eens wordt toegeschreven aan Richard STEELE (1672-1729), bekend om zijn betrokkenheid bij de Tatler en de Spectator. Voor zijn betrokkenheid bij de Gentleman’s Library is echter geen enkele aanwijzing gevonden. Vermoedelijk is de verwarring het gevolg van het feit dat de uitgever deze uitgave nadrukkelijk de opvolger noemt van de Ladies Library (1714), waar Steele – zij het minimaal – wel aan meewerkte. Misschien wilde de uitgever meeliften op het succes hiervan en imiteerde hij de succesformule.
Niettemin prijst de uitgever van de Boekzaal der Heeren in zijn advertentie in de Leydse Courant van 16 juni 1736 de Nederlandse uitgave aan als geschreven ‘door R. Steele’.
Schoneveld (1992) noemt als vertaler Pieter LE CLERCQ (1693-1759).
Inhoud
De Boekzaal is een anthologie van eerder verschenen werk. Aan het einde van de ‘Voorreden’ schrijft de onbekend gebleven samensteller (ed. 1751):
Op dat de Lezer niet verzet sta, wanneer hy dikwils plaatsen ontmoet, die zyn geheugen hem zegt dat hy elders gevonden heeft, zoo dunkt my dat ik de hatelyke aanduiding van eens ander werk voor het myne uit te geven moet vermyden, en bekennen dat myn Werk eer een verzameling dan een t’samenstelling is. […] En derhalven hoop ik zoo de stoffe behaagt, dat het my geen smaad zal wesen al heb ik met Plutarchus of Seneca, Coblier of Bruyere verkeert; en dat ik gehandelt heb met Bischop Hall, of de boeken van praters en beschouwers doorgeloopen om hun onthaal op te beuren.
Aitken (1889) geeft aan dat er ruim gebruik gemaakt is van de Tatler en de Spectator.
In genoemde advertentie wordt de inhoud kort beschreven: ‘inhoudende Reegelen voor het gedrag in alle gedeeltens van ’t Leeven, als Galanterie, Drinkerye, Nieuwsgierigheid, Kleeding, Uytspanning, Liefde, Leedigheid, Godsdienst, verkiezing van Vrienden en lasteringen enz.’.
Het motto dat op de titelpagina prijkt, is ontleend aan Horatius’ Ars poetica: ‘Assuitur pannus. Purpureus late qui splendeat, unus & alter’.
Relatie tot andere periodieken
De Gentleman’s Library is door de uitgever in de markt gezet als de opvolger van de Ladies Library. Daardoor kan ook de Boekzaal der Heeren in zekere zin beschouwd worden als de opvolger van de Boekzaal der Juffers (1733-1735).
Exemplaren
¶ STCN 30368870X
¶ Full text editie 1751
Literatuur
¶ Catharina H. Schoneveld, ‘“Iets des nazaats waardig”. De vertaalarbeid van Pieter le Clercq (1693-1759)’, in: Documentatieblad Werkgroep Achttiende Eeuw 1992, p. 217-256
¶ P.J. Buijnsters, ‘Bibliografie 18e-eeuwse spectatoriale tijdschriften in Nederland’, in: Documentatieblad Werkgroep Achttiende Eeuw 1969, p. 16-25
¶ George Atherton Aitken, The Life of Richard Steele, deel 2 (Londen 1889), p. 41 (nt. 2).
Rietje van Vliet
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.