Bulletin Officiel van wege het Comité Generael aengesteld binnen de Stad Gend (1789-1790)

Titelbeschrijving
Bulletin Officiel van wege het Comité Generael aengesteld binnen de Stad Gend.
Vanaf nr. 2 luidt de titel: Bulletin Officieel van het Comité Generael opgerecht binnen de Stad Gend.

Periodiciteit
De titelpagina van nr. 1 geeft 1789; de overige titelpagina’s hebben geen datum of jaartal. Sommige afleveringen kunnen nauwkeuriger worden gedateerd dankzij de vermelding van het imprimatur van de griffier van het Comité Generaal der Nederlanden, zoals nr. 1: d.d. 25 november 1789. In nr. 7 wordt gerefereerd aan 12 januari 1790 en aan ’15 February aenstaende’. Vermoedelijk was dit de laatste aflevering die het licht zag.
Nr. 4 heeft een ‘Byvoegzel’, met een bericht over de feestelijke intocht in Brussel (19 december 1789) van Hendrik van der Noot, aanvoerder van het conservatieve verzet tegen het bewind van keizer Jozef II.

Bibliografische beschrijving
Iedere aflevering bevat behalve de titelpagina en versozijde 14 genummerde pagina’s in groot octavo. De titelpagina van nr. 1 wijkt enigszins af van de daarop volgende titelpagina’s. Bovenaan de pagina staat het stadswapen van Gent (leeuw, met kroon boven het wapenschild). Daaronder staan achtereenvolgens de titel vermeld, een citaat uit Cicero’s De officiis (lib. 1, cap. 17), de Nederlandse vertaling hiervan en het impressum.
Het stadswapen op de titelpagina heeft met ingang van nr. 2 enkele wijzigingen ondergaan: het wapenschild wordt nu aan weerszijden geflankeerd door leeuwen. Boven het stadswapen wordt het volgnummer vermeld. Het impressum geeft een andere drukker; jaartal ontbreekt.
De tekst zelf begint steeds met het opschrift ‘Bulletin officiel’. Afleveringen kunnen meerdere artikelen bevatten.

Boekhistorische gegevens
Het impressum op de titelpagina van nr. 1 luidt ‘Tot Gend, by Bernard Poelman, op d’Hoogpoorte in het gekroond Zweird, 1789’. Vanaf nr. 2 heet het: ‘Tot Gend by P.F. de Goesin, Boekverkooper op d’Hoogpoorte. No. 229’. Het is niet duidelijk waarom de katholieke patriotse drukker Poelman vervangen werd door zijn compagnon Pieter Frans de Goesin.
Iedere aflevering kostte 2½ stuiver, blijkens een advertentie in de Gazette van Gend van 18 maart 1790.

Inhoud
Het Bulletin verscheen gelijktijdig met het identieke, maar Franstalige Bulletin Officiel du Comité Général de Gand, dat eveneens door Goesin werd gedrukt.
De eerste aflevering begint met een beknopte ‘Bekendmaekinge’ waarin de lezers vernemen wat zij van het officiële Bulletin kunnen verwachten. Het is duidelijk dat het patriottische Comité Generaal van Gent in een van de roerigste tijden van de Vlaamse geschiedenis zelf in de informatievoorziening de hand wilde houden.
Allereerst zal er verslag worden gedaan van de gebeurtenissen in Gent, van 13 tot en met 17 november 1789, toen de stad veroverd werd op de keizerlijke troepen. Verder zal het bulletin, mede dankzij de officiële berichtgevingen van comités uit andere steden, informeren over de gebeurtenissen in de Nederlandse provincies, ‘zoo in de Patriotische Legers, als in de andere Bewinden, gegrondvest in de bescherminge van ons Vaderland ende van onzen Gods-Dienst’.
Onderwerpen zijn onder meer: ontruiming van en revolutie in Oostende, bericht van het ‘Comité van het departement des Oorlogs’ over keizerlijke troepen die al dan niet in aantocht zijn, Oostenrijkse soldaten die zich in Gent overgeven, onrust in Henegouwen en Brabant (‘gebogen onder het jok der Oostenryksche dwingelandy’), troepenverplaatsingen onder leiding van generaal Van der Meersch, gebeurtenissen in Brussel en de onafhankelijkheidsverklaring van de Staten van Vlaanderen, op 4 januari 1790. Zeven dagen later werden de Verenigde Nederlandse Staten uitgeroepen.

Exemplaren
¶ Gent, Universiteitsbibliotheek: BIB.G.005557 en BIB.136O024
Full text

Literatuur
E. Voordeckers, Bijdragen tot de geschiedenis van de Gentse pers (Leuven/Parijs 1964).

Rietje van Vliet