Burgerplicht leerende Redevoeringen (1792)

Titelbeschrijving
Burgerplicht leerende Redevoeringen gericht aan het Volk, door Tomas Payne, schryver van het werk de Rechten van den Mensch. Uit het Engelsch vertaald.

Periodiciteit
De periodiciteit van deze redevoeringen is duister. Het lijkt de bedoeling te zijn geweest ze met vaste tussenpozen uit te geven. De Leydsche Courant van 19 november 1792 meldt namelijk, in een advertentie door Van Schelle:

[wij] zullen uit het Fransch doen vertaalen en uitgeeven […] II. Sermons Civiques aux Peuples, par THOMAS PAINE. Van deeze Redevoering, welke zeer schoon en beknopt zyn, zien bereids twee in de Fransche Taal het licht, dezelve worden telken 14 dagen met eene vermeerderd, en by wyze van Nos. uitgegeeven: de Nederduitsche uitgave zal op dezelve wyze geschieden.

Het lijkt echter bij deze eerste uitgave gebleven te zijn. Het voorbericht eindigt met de opmerking dat het onthaal van het eerste stukje zal beslissen over de voortgang van uitgave ‘van de volgende stukjes’ (p. 4).

Bibliografische beschrijving
Uitgave in octavo, gepagineerd 1-16. De versozijde (p. 2) van de titelpagina heeft een motto uit Rousseau. Op p. 3 volgt een ‘Bericht van de uitgeevers’, op p. 5 de tekst.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Te Duinkerken, By van Schelle en comp. 1793. Het tweede Jaar der Fransche Republiek’.

Medewerkers
Thomas PAINE (1737-1809), Amerikaans publicist van Engelse origine, is de schrijver van het origineel. Hij was in 1792 in Frankrijk lid van de Conventie. Hij kreeg daar het burgerschap maar moest wegens dwang van de jacobijnen het land verlaten.

Inhoud
De tekst bevat een pleidooi voor de rechten van het gewone volk: de armen zijn veruit in de meerderheid, verrichten het grootste deel van de benodigde arbeid, en zijn bepaald niet hersenloos. Het is hun recht zich met de regering te bemoeien.

Relatie tot andere periodieken
De tekst is ook, zij het herzet, opgenomen p. 19-33 van de in 1794 te Amsterdam bij H. Brongers uitgekomen Burgerplicht-leerende redevoering aan het volk, door Thoams Paine, en deszelfs gevoelen, als gedeputeerden van het departement de Somme; betreffende de gerechtelijke beoordeeling van Lodewyk den zestienden: met eene voorrede van den uitgever over de vryheid en gelykheid, en het recht van vry spreken en schryven, byzonder der Nederlanderen.

Exemplaar
¶ Utrecht, Universiteitsbibliotheek: S oct 2923:5
Full text

André Hanou