Christelyk Magazyn (1798-1808, 1820)

Titelbeschrijving
Christelyk Magazyn, of Bydraagen ter bevordering van Christelyke Verlichting en Euangelische Deugd, naar de behoeften van onzen tyd.

Periodiciteit
Op 2 augustus 1798 wordt het ‘Tydschrift’ het Christelyk Magazyn voor het eerst aangeboden, met de vermelding dat het ‘eerste Stukje in het begin deezes Jaars is verzonden’. Er worden ‘jaarlyks niet meer dan 4 Stukjes’ uitgegeven. 
Dit laatste was iets te optimistisch gesteld, want bij de bundeling van de stukjes verscheen deel 1 in 1799, deel 2 in 1803, deel 3 in 1808 en deel 4 pas in 1820. De lange pauze tussen de twee laatste delen is deels te wijten aan het verbod van een groot aantal tijdschriften in 1811, waaronder het Christelyk Magazyn.

Bibliografische beschrijving
In groot octavo. De samenstelling van de afleveringen is alleen te reconstrueren aan de hand van de advertenties, die zeker voor de eerste twee delen regelmatig in de kranten verschenen: doorgaans zijn het 5 à 6 vertogen.
Deel 1 bevat 415 bladzijden (exclusief titelblad, voorbericht en inhoudsopgave), deel 2 bevat 439 bladzijden (exclusief titelblad en inhoudsopgave), deel 3 bevat 440 bladzijden (exclusief titelblad en inhoudsopgave) en deel 4 bevat 423 bladzijden (inclusief het ‘Aan den Lezer’ over de beëindiging van het blad). Dit laatste deel bevat tevens een algemeen register over de 4 delen.

Boekhistorische gegevens
Impressum deel 1-3: ‘Te Hoorn, By Jan Breebaart, Boekhandelaar’. Deel 4 is uitgegeven door G. van Dijk te Amsterdam.
Prijs per stukje: 14 stuivers.

Medewerkers
Blijkens de titelpagina is het blad geschreven door een ‘Gezelschap van Protestantse Leeraaren’ onder redactie van (‘byeen gezameld door’) Pieter BEETS Pz. (1763-1813), ‘Leeraar der Doopsgezinden te Westzaandam’. Rond de eeuwwisseling voorzag hij in de opleiding van behoudende proponenten. In 1801 werd hij schoolopziener voor het departement Texel. Tot 1810 heeft hij zich bezig gehouden met de vorming van jongelingen. Van zijn hand verscheen ook een aantal kinderboeken.
Enkele vertogen zijn ondertekend met namen of initialen. De naam van Beets komt een aantal malen voor, maar ook die van A. Conradi (predikant uit Oostwoud) en J.J. Hess (predikant in Zürich). 
Willem Bilderdijk wilde ook een artikel van zijn hand doen plaatsen in het Christelyk Magazyn. Hij vroeg althans op 2 december 1811 aan Mynardus Tydeman of de redacteur van het blad geïnteresseerd zou zijn in zijn ‘vertaling van het stukjen van Hermes (den rechtzinnigen te Kiel) voor kranken’. Bilderdijk had het ook elders aangeboden, maar steeds werd het afgewezen.

Inhoud
Het hoofddoel is, aldus genoemde advertentie,

om in de tegenwoordige dagen aan de ééne zyde de harten der Christenen voor wankelen te bewaren en hun ’t geloof te versterken, – maar ook aan de andere zyde, om vooroordeelen op te ruimen, en de Euangelie-Leer in deszelfs zuiverheid en eenvoudige luister daar te stellen.

In de ondertitel wordt dit doel kort weergegeven: ‘de christelijke verlichting en euangelische deugd, naar behoefte van onzen tyd te bevorderen’.
Vermeldenswaard zijn ‘Iets over de Christelyke Verlichting als eene Inleiding in dit Werk’ en ‘Brief over de Eeuw der Rede’ (deel 1) en ‘De jonge Hervormer’ (deel 2).

Relatie tot andere periodieken
Het Christelyk Magazyn werd voortgezet door het Nieuw Christelijk Magazijn (1821-1825), onder red. van J.H. Krom, en Verzameling van bijdragen ter bevordering van bijbelsche uitlegkunde (1826-1827), onder red. van J.H. Krom en B. van Willes. Veel later werd dit Bijdragen tot bevordering van bijbelsche uitlegkunde (1842-1849) onder red. van B. van Willes en (deel 4 en 5) J. ab Utrecht Dresselhuis. De reeks werd besloten met Magazijn voor kritiek en exegetiek des Nieuwen Testaments (1850) onder red. van J. ab. Utr. Dresselhuis en A. Niermeyer.
Deels gelijktijdig met het Christelyk Magazyn verscheen de Bibliotheek van Theologische Letterkunde (1803-1811), die in zekere zin als concurrent kan worden beschouwd. In dit blad staat een vriendelijke recensie, met een advies aan de redactie: vermijd al te zwaarwichtige bijdragen omdat die de leeslust kunnen doen uitdoven (deel 9, p. 287). Regelmatige besprekingen van het Christelyk Magazyn vindt men in de Boekzaal der Geleerde Waereld en de Algemeene Vaderlandsche Letteroefeningen.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 572 E 11:1-3
¶ Full text deel 1deel 2deel 3 en deel 4

Bronnen
¶ Briefwisseling van W. Bilderdijk met de hoogleraaren M. en H. W. Tydeman gedurende de jaren 1807-1831, deel 1 (Sneek 1866), p. 317-318.

Literatuur
¶ Lemma ‘Pieter P. Beets’, in: Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland, deel 1 (Utrecht 1907), p. 377-378
¶ A.C. Kruseman, De Fransche wetten op de Hollandsche drukpers 1806 tot 1814 (Amsterdam 1889), p. 66.

Rietje van Vliet