Titelbeschrijving
¶ Dagelyks Nieuws van Vader Roeland, pendant van Père du Chène.
¶ Vanaf nr. 11: Dagelyks Nieuws van Klokke Roeland.
Periodiciteit
Het blad verscheen van december 1792 tot eind februari 1793 (70 nrs.). Volgens Verschaffel (2017) heeft het einde van het blad te maken met het herstel van de Oostenrijkse macht in de Zuidelijke Nederlanden.
Bibliografische beschrijving
De afleveringen tellen 4 doorgenummerde pagina’s in octavo. Het titelblok bevat alleen de titel en het volgnummer.
Boekhistorische gegevens
Huyghebaert (1992) vermoedt zonder opgaaf van redenen dat het Dagelyks Nieuws is uitgegeven door de Gentse boekverkoper Emmanuel t’Servranckx (t’Servrancx), die blijkens andere publicaties gevestigd was ‘over ’t Groot Kanon’.
Prijs per aflevering: 2 oortjes.
Medewerkers
Schrijver is de Gentse publicist Karel BROECKAERT (1767-1826).
Inhoud
Opiniërend tijdschrift in de vorm van koffiehuisgesprekken. De titelwijziging gaat gepaard met een nieuw motto dat in elk titelblok wordt meegegeven: ‘Als ik kleppe ’t is brand, Als ik Luye ’t is Victorie in ’t land’. Klokke Roeland is de naam van de stormklok in Gent.
Het Dagelyks Nieuws verscheen in de periode tussen de eerste inval van de Fransen in de Zuidelijke Nederlanden onder leiding van generaal Dumouriez (Jemappes, 6 november 1792) tot de Oostenrijkse Restauratie in februari 1793. Broeckaerts sympathie voor de Fransen blijkt al uit nr. 1:
Onze broeders, de Fransche, zullen ons bevryden van alle de samenzweeringen die de Aristocraten en Fanatike dag en nagt gedueriglyk smeden tegen de Souvereyniteyt van het Volk en de Natie, en op voorwendsel van religie, de ongeleerde menschen tragten te bedriegen gelyk voortyds; maer laet hun maer werken, alles zal noodeloos zyn, en ieder een weet wel dat Vader ROELAND een deugdelyk en welpeynzenden man is. (p. 2)
Zijn politieke gezindheid blijkt ook uit de welwillende beschrijving die hij in nr. 15 geeft van de ‘sans-culottes’:
Eenen Sansculotte of zonder broek, is eenen mensch den welken begeert vry te zyn, als imand die naekt ter weireld komt; en die gevólgentlyk zyne eerste natuerelyke Vryheyd wil ernemen (p. 58).
Boeckaerts doel is de republikeinse ideeën te populariseren. In nr. 4 spreekt hij van ‘dien antousiasme om te vertellen, die my als ingebooren is’ (p. 13).
Het blad is levendig geschreven – Van der Haven (2023) noemt in het bijzonder het gewelddadige en kritische taalgebruik – en bevat vertellingen, anekdotes, samenvattingen van en citaten uit krantenberichten. Omdat de afleveringen dikwijls te klein blijken voor de afwisseling die Broeckaert kennelijk voor ogen staat, staan er veel feuilletons in, zoals de samenspraak ‘Den geest van Paulus Op de Tribune van de Nationale Vergadering’ (nrs. 30-31, 33, 37). De schrijver spreekt zijn lezers direct aan. In de ‘Aenmerkingen Op de tyds-omstandigheden’ (nr. 38) reflecteert hij op de politieke gebeurtenissen en bespreekt hij de bouwstenen van de moderne samenleving. Het Dagelyks Nieuws bevat ook vertogen over bedelarij (nrs. 53-56) en pensioenen (nrs. 58-59). Onderwerpen zijn verder de dood van Lodewijk XVI (nr. 41) en een brief van Marie Antoinette vlak voor haar veroordeling (nrs. 51-52).
Vanaf nr. 18 is er een sterke toename van berichten over de bestuurlijke vernieuwing die mede op instigatie van Dumouriez wordt ingevoerd. De vergaderingen zijn dankzij de vele toespraken en verslagen per dag te volgen. Er worden veel Gentse namen genoemd. Gaandeweg komen ook de troepenverplaatsingen in beeld, onder meer in Limburg (Venlo, Stevensweert, Maastricht). Nr. 70 eindigt met een bericht over de laatste veroveringen van de Oostenrijkers en het verweer van de Fransen.
Relatie tot andere periodieken
Met de ondertitel van de eerste 10 nrs. refereert Broeckaert aan het ultrarevolutionaire Parijse blad Le Père Duchesne (1790-1794) van Jacques-René Hébert.
Exemplaren
¶ Gent, Universiteitsbibliotheek
¶ Full text nrs. 1-10 en nrs. 11-70
Literatuur
¶ Kornee van der Haven, ‘Elk was saus. Karel Broeckaert, De sysse-panne (1795-1798) en de Gentse satirische tijdschriften’, in: Lars Bernaerts en Lieselot de Taeye (red.), Rebellie in de Gentse letteren. Literaire stroppendragers van de middeleeuwen tot nu (Tielt 2023), p. 148-161
¶ Vanessa Van Puyvelde, ‘Hoe het belfort zich kritisch uitliet over de politieke situatie in het achttiende-eeuwse Gent’, op de website Cultuurgeschiedenis.be (20-10-2022)
¶ Tom Verschaffel, Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800. De weg naar het binnenland (Amsterdam 2017), 277
¶ Karel Broeckaert, Jellen en Mietje, ed. J. Huyghebaert (Brussel 1992), p. 1.
Rietje van Vliet
update 1-3-2023
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.