Deensche Brieven (1748-1749)

Titelbeschrijving
Gedenkwaardige, Vermaakelyke, En in deze tyden zeer nodige, nuttige en leerzaame Deensche Brieven, Waarin Op eene aangenaame wyze de Reize en byzondere ontmoetingen van een Asiatisch Prins Genaamt Menoza, Door verscheide Landen en gedeeltens der Wereldt, als Indien, Portugal, Spanjen, Italien, Vrankryk, Engeland, Holland, Duitsland en Deenemarken gedaan en ondergaan, met oogmerk voornamentlyk om Opregte en Waare Christenen aldaar te zoeken, dog van het gezogte zeer weinig gevonden en ontdekt hebbende, beschreven worden. 
¶ Verkorte titel: Deensche Brieven.

Periodiciteit
Iedere woensdag verscheen een brief, aldus de advertentie in de Leydse Courant van 13 mei 1748, waarin geadverteerd wordt voor nr. 11. In februari/maart van dat jaar moet nr. 1 zijn verschenen. De brieven zijn gebundeld in 3 delen.
Over opname van de Deensche Brieven in de ENT kan men discussiëren, aangezien het feitelijk een roman betreft die als feuilleton is uitgekomen.

Bibliografische beschrijving
Per aflevering 24 doorgenummerde pagina’s in groot octavo. Het titelblok bevat de short title en ‘eerste briev’ [enz].

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Te Leyden, By Abraham Honkoop’.
Losse brieven kosten blijkens genoemde advertentie 3 stuivers. Complete exemplaren kosten ƒ 8:10, aldus de advertentie in de Leydse Courant van 8 september 1749.
Van afzonderlijke delen verscheen blijkens de STCN in 1759 een herdruk. Tussen 1761-1771 verscheen van verschillende delen een verbeterde uitgave bij de firma Johannes Hasebroek en Zoon, te Leiden. De vierde integrale druk verscheen in 1775-1776 bij Johannes Thierry uit Den Haag. Blijkens een prospectus uit 1782 bezat Willem Holtrop uit Amsterdam in dat jaar het kopijrecht; hij biedt de vierde druk aan tegen een gereduceerde prijs.

Medewerkers
De schrijver van het origineel is Erik PONTOPPIDAN (1698-1764), Deens theoloog en hofprediker in Kopenhagen. Van 1747-1754 was hij bisschop te Bergen (Noorwegen). Pontoppidan staat bekend om zijn piëtistische sympathieën, maar vooral om zijn cryptozoölogische beschrijving van mythische zeemonsters en zeemeerminnen. In 1742-1743 verscheen zijn driedelige Menoza, en Asiatisk Printz, som drog Verden omkring og søgte Christne, waar de Deensche Brieven een vertaling van is.
De vertaler is de Leidse arts Johannes Wilhelmus HEYMAN. Het werk wordt in contemporaine literatuur ook wel aan hem toegeschreven, getuige bijvoorbeeld de titelpagina van de Verstandige Natuuronderzoeker (1751-1753), die eveneens op zijn naam staat.

Inhoud
De roman staat in de traditie van een exotische reiziger die commentaar levert op diverse landen waar hij door heen reist: hun inwoners, gebruiken en religie. Te vergelijken met de Lettres Persanes van Montesquieu.

Exemplaren
STCN 239541782
¶ Full text deel 1, deel 2 en deel 3

Literatuur
¶ Trygve R. Skarsten, ‘Erik Pontoppidan and His Asiatic Prince Menoza’, in: Church History 50 (1981), nr. 1, p. 33-43

Rietje van Vliet