Demokraet (1795)

Titelbeschrijving
¶ Den Demokraet.

Periodiciteit
Blijkens een aankondiging in nr. 1 van de Dagelykschen Courier van het Departement van de Schelde (20 oktober 1795) verscheen de Demokraet driemaal per week, op dinsdag, donderdag en zaterdag. Huyghebaert (1983) heeft berekend dat nr. 1 dateert van 20 oktober 1795.
Het is niet bekend wanneer het ophield te bestaan. Huyghebaert (1998) meldt dat het blad ‘de vestiging van de macht van de gegoede burgerij, bekend als het Directoire-regime (met een stemrecht dat beperkt bleef tot de bemiddelde klasse), niet [heeft] overleefd’.

Boekhistorische gegevens
Het blad werd uitgegeven door de Gentse boekverkoper André Benoit Stéven (1757-1812), ‘op den hoek van d’Ajuyn-leye naest de Visch-merkt. No. 253’. Prijs: ’twee oorden’.
Stéven was telg uit een boekverkopersfamilie uit het Noord-Franse Kassel. Hij studeerde in Leuven, vestigde zich aanvankelijk in Tielt en werd in 1794 drukker in Gent van de administratie van Oost-Vlaanderen en van de municipaliteit. In Gent kreeg hij hulp van de Franse generaal Dominique-Joseph René Van Damme, die eveneens uit Kassel kwam en berucht was om zijn gewelddadigheid, insubordinatie en plunderingen.
Stéven heeft diverse periodieken en overheidspublicaties uitgegeven. Het Gentse lezerspubliek moest weinig van hem hebben wegens zijn goede relatie met de Franse, jacobijnse bezetters van de stad.

Medewerkers
Volgens nr. 3 van de Sysse-Panne was Stéven (Andries STEVEN) niet alleen de uitgever maar ook de schrijver van de Demokraet. In de nrs. 8 en 9 echter wordt ene Periez of PERIER aangewezen als opsteller van de Demokraet.
Mogelijk is deze dezelfde als de burger Perier die in de Gazette van Gend van 25 april 1796 wordt genoemd als docent aan de ‘Ecoles Nationales du Canton de Gand’. Hij blijkt collega van De Rouk, wiens naam eveneens voorkomt in de Sysse-Panne en die door Huyghebaert (1983) in verband wordt gebracht met het blad Vader Boete.

Inhoud
In genoemde aankondiging schrijft Stéven dat de Demokraet een nieuwsblad is, ‘strekkende om alle Borgers te onderrigten over het geluk ons Land, de Verleyders van het Volk te ontmaskeren, den publyken Geest te zuyveren, den verdrukten Borger te beschermen en de Fransche wetten in plat gendsch uyt te leggen’.
Dit laatste verklaart wellicht waarom Stéven voor een prospectus koos in de vorm van een samenspraak: Samenspraek tusschen Regt-Hert en Overleg, Over een feuilleken, getyteld: Den Demokraet, dat zy van zin zyn aen den dag te brengen.
Een objectief nieuwsblad was de Demokraet niet. Het was een pro-Frans propaganda- en strijdorgaan, waarin volgens Huyghebaert (1983) de jacobijnse Conventie wordt toegejuicht. Elders schrijft hij (1998) dat de Demokraet in de geest van Marat propaganda maakte ‘voor een onvervalste res publica, te grondvesten op algemeen stemrecht’. 

Relatie tot andere periodieken
Het tijdschrift De Sysse-Panne ofte den Estaminé der Ouderlingen is een reactie op het prospectus Samenspraek tusschen Regt-Hert en Overleg. De schrijver is de Gentse publicist Karel Broeckaert, verdediger van de gematigde idealen van het Directoire. Op verschillende plaatsen in de Sysse-panne levert hij op satirische wijze kritiek op de Demokraet. 
Zo schrijft Broeckaert in nr. 5 dat men zich de kosten van de Demokraet kan besparen, ‘want voor het overig behoort het teenemael aen Wyermans, uyt wie het van woord tot woord is nageschreven’ (p. 21). Om welk werk van Jacob Campo Weyerman het gaat, blijft echter onbekend zolang er van de Demokraet geen exemplaren zijn teruggevonden. Wellicht heeft de opmerking meer van doen met de laster waarmee de Demokraet vol zou staan.

Exemplaren
¶ Geen exemplaar bekend.

Literatuur
¶ Geert van den Bossche, ‘”Alles veranderd in de wereld”. De Franse tijd in de Zuidelijke Nederlanden volgens De Sysse-Panne (1795-1798)’, in: Pieter van Wissing e.a. (red.), Stookschriften. Pers en politiek tussen 1780 en 1800 (Nijmegen 2008), p. 253-270
¶ Jozef Huyghebaert, Vlaamse literatuur in de Franse tijd. Aspecten en synthese (Brussel 1995)
¶ Jozef Huyghebaert, ‘Tieltse drukken van André-Benoît Stéven 1790-1794’, in: Biekorf 98 (1998), p. 335-345, aldaar p. 345
¶ Jozef Huyghebaert, ‘Den Demokraet, een Gents blad van 1795’, in: Ghendtsche Tijdingen 12 (1983), p. 28-36.

Rietje van Vliet