Die ’t niet wil gelooven (1712)

Titelbeschrijving
Die ’t niet wil gelooven Gaat ’T Zien; of Zeedige, Openhartige, Boertige en Vermakelyke Samenspraak Tussen een Looper of Reiziger en een Eenzame Opmerker in zyn kamer.

Periodiciteit
Het periodiek verscheen eenmaal per week op woensdag. Er zijn slechts 2 afleveringen bekend: van 24 en 31 augustus 1712. Vreemd is hier desondanks, dat een van de gespreksgenoten reeds in nr. 1 (p. 4), zegt ‘alle de eerste en vyftiende dagen van yder Maand’ op bezoek te zullen komen.
Het was blijkens p. 2 de bedoeling langer te verschijnen: ‘Het zal van grote nuttigheid wezen voor de gene die ’t koopen en leezen, en zullen op ’t einde van Jaar een Volume of Boek hebben, vermengd met ernstige en boertige stoffe, ten einde den Leezer t’effens t’onderwyzen en te vermaken’. Aan het einde van nr. 2 wordt inderdaad verwezen naar een verwachte derde samenspraak.

Bibliografische beschrijving
Iedere aflevering bevat 8 pagina’s in octavo, met doorlopende paginanummering. Het titelvignet is een vliegende Mercurius met caduceus in de hand. Elke aflevering begint met een verkorte titel, waarna respectievelijk ‘Eerste samenspraak’, ‘Tweede zamenspraak’.

Boekhistorische gegevens
Fictief impressum nr. 1: ‘Tot Lopenburg, By Pieter Waarheyd, in het afgetrokken Momaaangezigt 1712’.

Inhoud
Blijkens het ‘Aan de lezer’ (nr. 1, p. 2) is de bedoeling allerlei zaken die de afgelopen twaalf jaar voorvielen, aan de orde te stellen.
Nr. 1 behandelt de reactie in Parijs op het bericht van de dood (1700) van Karel II, koning van Spanje; nr. 2 de discussies en ruzies in Europa over de uitleg van diens testament (1700-1701).
Het blad hanteert een vrij moeilijke constructie om die gebeurtenissen te laten zien en tegelijk commentaar te geven. Er is een ‘loper’ die bij een ’opmerker’ binnen gevraagd wordt. Hij krijgt een leren muts van vijftig pond opgezet en moet plaatsnemen op een ‘Memoire-bank’. De muts laat hem taferelen uit de geschiedenis zien. Loper en opmerker wisselen naar aanleiding van de waarnemingen wat, soms luchtig, commentaar uit. Aldus construeert dit vroege tijdschrift een soort lanterne magique of rarekiek die in het verleden kan kijken, terwijl de commentaarfunctie behouden blijft.

Exemplaren
STCN 302318836
Full text

André Hanou