Titelbeschrijving
Het enig bekende exemplaar heeft als titel: De vierde Echo, of Gesprek tussen Jupiter en Mercurius.
Periodiciteit
Voor dit nr. 4 wordt geadverteerd in de Leydse Courant van 5 maart 1783. Aan het slot van deze aflevering staat als Nota Bene:
De vyfde Echo zal zoo spoedig mooglyk volgen, en zal het gesprek tusschen Jupiter en Mercuur daar in vervat, zeer intressant zyn en voorzien zyn van wonderlyken ontdekkingen. (p. 16)
Of deze aflevering is verschenen, is niet bekend. Mysterieus is ook het feit dat in dit nr. 4 wordt gesproken van het voornemen om over patriotse schrijvers te publiceren onder ‘den Titel van Echo of gesprek tusschen Jupiter en Mercuur’. Zijn de nrs. 1-3 misschien onder een andere titel op de markt gebracht?
Bibliografische beschrijving
Nr. 4 bevat 16 pagina’s in octavo, inclusief aparte titelpagina en blanco versozijde. De tekst zelf begint op p. 3 met een titelblok waarin de titel, als boven, staat vermeld.
Boekhistorische gegevens
Prijs per aflevering: 4 stuivers.
Inhoud
Orangistisch satirisch blad ten tijde van de Vierde Engels-Nederlandse Oorlog (1780-1784). Het blad heeft de vorm van een samenspraak tussen de oppergod Jupiter en Mercurius als boodschapper der goden die ‘de Hollanders de Negotie maar de Amsterd: braaf het steelen heeft geleerd!’ (p. 3).
Mercurius richt zijn pijlen op ‘een party winsugtige Koopluy in Amsterdam en haar Regenten’ die door hun aanmatigende houding – anti Oranje, anti de hertog en anti Engeland – de Republiek de oorlog in heeft gesleept. Ook de Friezen, gebeten als ze op de stadhouder zijn, vormen een ‘traitrent en woelzieke naatie’ (p. 7). Maar de oorzaak van al het kwaad ligt toch vooral bij de Loevesteinse factie, ‘een volk […] dat uit de Hel is gekroopen’ (p. 9).
Jupiter waarschuwt dat hij ‘die schelmery zoo duur zal betaalen, met haar een half dozyn donderd op haar koppe te doen daalen’ (p. 5). Mercurius vraagt aan het einde van de aflevering aan Jupiter toestemming om een aantal ‘brootrotten’ met naam en toenaam aan de kaak stellen:
gelieft my nu de vryheid te schenken? Vaderlief om naa Neederland te trekken, om onze gesprekken aan de Schryver van de Echoos te ontdekken en hem vryheid te geeven, om al de hier voor verhaalde en nog volgende quaade nukken, onder den Titel van Echo of gesprek tusschen Jupiter en Mercuur te laaten drukken, en dat je goedheid gelieft te gehengen, om de Levensbeschryving van den grooten van Brussel in de Wereld te brengen […]. (p. 15)
Jupiter stemt toe maar wil ook dat Pieter ’t Hoen en Klaas Hoefnagel worden behandeld. – Met ‘den grooten van Brussel’ wordt mogelijk bedoeld Theodorus van Brussel, de in 1765 wegens overspel afgezette predikant uit Zuidpolsbroek. Hij was in 1778 door Harmanus Koning ingehuurd als redacteur van de patriotse Noordhollandsche Courant. Over Van Brussel verschenen in (september?) 1783 ook de satirische pamfletten:
¶ Testament of uiterste wille van wylen den […] onwaarden […] Theodorus van Brussel, subiet overleeden in de Diemermeer, en rouwlastig begraven in de Vogelwyk op woensdag den derden september 1783 (z.p. 1783)
¶ Orde, welke men houden zal by de aanstaande plechtige begrafenis van den beruchten schryver der Diemermeersche courant, Theodorus van Brussel, zeer subiet overleeden, door ’t greetig happen in de bout van een vetten Kalkoen (z.p. z.j.).
In 1784 zou Van Brussel, na onenigheid met zijn werkgever Harmanus Koning, overstappen naar een andere krant.
Relatie tot andere periodieken
Er is geen verband aan te wijzen met het dispuut dat ontstond na publicatie van Echo of scherpe weerklank, op de rondborstige en vinnige spoorslag voor alle gereformeerde predikanten, remonstranten, lutherschen en roomsch catoliken, en alle bedienaren van den predikstoel in Nederland (1782), geschreven door Kees Vermynen.
Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 325 C 82 (nr. 4)
¶ Full text nr. 4
Literatuur
¶ Ton Jongenelen, ‘Gehaat bij vriend en vijand. De patriotse drukker Harmanus Koning’, in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 28 (2005), p. 25-47.
Rietje van Vliet
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.