Emigrant, Amusant (1793)

Titelbeschrijving
De Emigrant, Amusant, of Lanterne Moderne.

Periodiciteit
Er is slechts één aflevering bekend (met ‘No. 1’ op de eerste bladzijde), vermoedelijk verschenen rond 1 maart 1793. Het was de bedoeling een week later opnieuw te verschijnen, meldt de laatste pagina. Mogelijk is dit nooit gebeurd: de aftocht van de Fransen onder generaal Dumouriez maakte verslag van de gebeurtenissen in de Zuidelijke Nederlanden minder urgent.

Bibliografische beschrijving
De bewaard gebleven aflevering bevat 8 genummerde bladzijden in octavo.

Boekhistorische gegevens
Er wordt geen drukker of uitgever genoemd, maar blijkens de advertentie in de Rotterdamse Courant van 4 mei 1793 lijkt het blad uit Rotterdam te komen:

[…] word heden, à 1 en 1 halve stuiv., uitgegeven te Rotterdam by Hofhout; ’s Hage d’Agé; Utrecht van Rossum; Amsterdam Bom, van Leeuwen, op de Heilige Weg, en verder alom.

Medewerkers
De anonieme schrijver doet zich voor als rondreizende ‘Savoyaard’ en is in zekere zin ‘émigré’ uit Frankrijk.

Inhoud
Genoemde advertentie uit de Rotterdamse Courant meldt dat er in het blad

op de naïfste en vrolykste wys, eenige Representatien, betreffende de tegenwoordige Vaderlandsche Gevallen, deszelfs vyanden de Franschen, worden er in op eene comicque wyze aan de Spectateurs vertoond.

Het is een satirische weergave, in koeterwaal-Frans (‘savoyaards’), van de krijgsontwikkelingen in de Zuidelijke Nederlanden, waar de revolutionaire ‘Egalités’ onder generaal Dumouriez, in combinatie met het ‘Comité Batave’, de Republiek ten onder pogen te brengen, en tegelijkertijd in gevecht zijn met Hollanders, Oostenrijkers en Pruisen.
In zes à zeven scènes geeft de Savoyaard aan, middels voorstellingen van zijn lanterne magique en zijn commentaar daarbij, hoe de Fransen de oorlog verklaren aan de stadhouder, zonder resultaat Maastricht belegeren, bij Roermond verjaagd worden, de Klundert veroveren; maar in het algemeen niet echt veel presteren.
Het gezichtspunt is orangistisch. De Hollanders zijn heldhaftig, de Fransen bondgenoten van de duivel. Het blaadje is duidelijk bedoeld als propaganda-instrument.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: 925 C 55
Full text

Literatuur
A.J. Hanou, ‘De Emigrant, amusant [1793]’, in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 21 (1998), p. 19-25.

André Hanou