Titelbeschrijving
De Eremiet.
Periodiciteit
Voor het eerste stukje van dit maandblad wordt geadverteerd in de Haarlemse Courant van 2 maart 1776, voor eerste 6 afleveringen in de Haarlemse Courant van 6 augustus 1776. Vermoedelijk is het bij deze zes gebleven. Nog lang daarna bleef de uitgever voor de halfjaargang adverteren.
Bibliografische beschrijving
De advertentie spreekt van een formaat in duodecimo. Een recensie in de Letteroefeningen van 1776 beschrijft het blad echter als een octavo (p. 462-466) en noemt een aantal van 32 vertogen in een uitgave van 420 bladzijden. Dat is conform de Eremiet-uitgave uit 1776 bij Van der Laan.
Boekhistorische gegevens
Blijkens de hierboven genoemde advertenties was M. Schalekamp uit Amsterdam de uitgever. De prijs per aflevering (‘stukje’) is 5½ stuiver. Als verkoopadressen worden daar onder anderen genoemd Herding (Leiden), Thierry (Den Haag), D. Vis (Rotterdam), Blussé (Dordrecht) en J. Abrahams (Middelburg).
Voor de inhoudsopgave van de eerste 6 afleveringen wordt geadverteerd in de Haarlemse Courant van 6 augustus 1776. In dezelfde krant, op 28 november 1776, biedt Schalekamp de vertogen tezamen aan voor ƒ 1:13. In de Noordhollandsche Courant van 1 maart 1779, en vele kranten daarna, is de prijs gezakt naar ƒ 1:10.
Medewerkers
De auteur van het origineel is Jakob Friedrich Freiherr VON BIELFELD (1717-1770), telg uit een Hamburgse koopmansfamilie. Hij werd na zijn studie in Leiden Pruisisch diplomaat. Na in 1755 een titel als ‘Freiherr’ ontvangen te hebben wijdde hij zich vanaf zijn landgoed (hertogdom Altenburg) aan de letteren.
Inhoud
Zeer waarschijnlijk gaat het om een vertaling van het Duitse ‘Moralische Wochenschrift’ Der Eremit (1767-1769), geschreven door Von Bielfeld. Schalekamp zelf noemt zijn uitgave in de advertenties ‘een spectatoriaal werk’. Vergelijking tussen de inhoudsbeschrijving van onder andere nr. 3, zoals weergegeven in de krant, met die van het ‘dritter Theil’ van Der Eremit (1767) laat grote overeenkomsten zien.
Dankzij de vele advertenties van Schalekamp is de inhoud van vijf afleveringen bekend:
¶ Nr. 1 (Haarlemse Courant van 2 maart 1776): ‘Berigt van den Eremiet […]. Het Caracter en de Pligten der Menschen in de vier Staten des Levens. Bedenkingen over den Godsdienst. De vier Jaargetyden. De Winter. Afbeelding van een Gezelschap waar in zig de Schryver bevond. Brief van eenen ouden Man […]. En twee brieven over het Huwelyk’.
¶ Nr. 2 (Leydse Courant van 8 april 1776): ‘Gedagten over het regt gebruik des Levens en over den Dood; de Plichten der Regenten en der Onderdaanen der Heeren en het Gezin; Aanmerkingen over de Gesteldheid, Regeering […] in Japan; over de Verplichting en Vryheid der Kinderen in het aangaan van Huwelyken; Antwoord op de brief van een Dame in het zesde Vertoog medegedeeld’.
¶ Nr. 3 (Haarlemse Courant van 2 mei 1776): ‘De kennis van Godt en haare paalen. De arbeid eens Tuinmans, als het zinbeeld van Geestelyke Werkzaamheid ter volmaakinge onzer Deugd. De Eigenbaat en deszelfs behoorlyke paalen. De vereischtens in eenen Mentor voor jonge Prinsen, en de Oorzaaken waarom dezelve in ’t algemeen weinig nut toebrengen. Wandeling van den Eremiet: De Persoonen welke hy ontmoet. Gesprek over de 4 Classen des Verstands. Bericht wegens een hekelend Journaal’.
¶ Nr. 4 (Haarlemse Courant van 4 juni 1776): ‘De Eigenbaat in haare afwykingen beschouwt. De Lente. De Zoonen van den Eremiet bezoeken met hunnen Gouverneur, hunnen Vader in zyne Eenzaamheid.Over den oorsprong en volmaaking der Spraake. Zamenspraak tusschen twee jonge Landlieden over de Liefde. De bedroefde Vrouw. Gesprek over de Zedekundige Tydschriften in ’t gemeen, en in ’t byzonder over den Eremiet’.
¶ Nr. 5 (Haarlemse Courant van 4 juli 1776): ‘Bedenkingen over de Armoede. Bedenkingen over den Rykdom. Uittreksel uit een Oud Grieksch Handschrift. Socrates aan Aristippus over de Vriendschap. Bekendmaaking wegens een honderdjaarigen Almanach van de Hof vermaaken. – Bedenkingen over de vermaaken ten Hove. Nieuws uit Bergamo’.
Relatie tot andere periodieken
Het is onduidelijk in welke mate de Eremiet zijn Duitse voorbeeld op de voet volgt of bloemleest. Onduidelijk is evenzeer hoe deze editie-Schalekamp zich verhoudt tot de Heremiet die bij Tiedeman (1771) en de Eremiet (1776) die bij Van der Laan is uitgegeven.
Exemplaar
¶ Geen exemplaar bekend.
¶ Full text Der Eremit, deel 3 (Leipzig 1767)
André Hanou/Rietje van Vliet
