Titelbeschrijving
Het Européis Magazyn der byzondere Zaken, In het Ryk der Natuur, in de Staaten, en in de Weetenschappen voorvallende. Behelzende De merkwaardigste en gewigtigste Stukken, tot de Historie, Policy, Financie en Oeconomie betrekking hebbende, &c. &c. &c.
Periodiciteit
Van dit maandblad zijn van juli 1754 t/m juni 1756 24 afleveringen (‘stukken’) verschenen. Nr. 24 eindigt met een ‘Slot-Vertoog en Narede’.
Bibliografische beschrijving
De afleveringen zijn 5 bladen groot in octavo (80 p.) en gedrukt in de Garamond-letter. Op de titelprent staat Fama afgebeeld, balancerend op de wereldbol, die geflankeerd wordt door twee hoornen des overvloeds (met boeken). In de banderol boven Fama staat als motto ‘Multum in Parvo’ (vert. Veel in weinig).
Sommige afleveringen zijn voorzien van illustraties. Met inhoudsopgaven.
Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Te Haerlem, Gedrukt by Izaak en Johannes Enschedé, Ordinaris Stads-Drukkers’. Vrijwel alle advertenties in de Oprechte Haerlemsche Courant waarin een nieuwe aflevering wordt aangekondigd, noemen als verkoopadressen ook ‘t’Amsterdam by N. en C. Potgieter en D. Swart’.
Prijs per aflevering: 4 stuivers.
Inhoud
De Vet (2005) noemt het blad een ‘mengeltijdschrift’, waarin niet alleen wetenschappelijke verhandelingen en prijsvragen van buitenlandse academies zijn opgenomen, maar ook spectatoriale vertogen, samenspraken, ‘caracters’ (van een pedant, een pedantin, een huichelaar, een volmaakte man etc.) en kort wetenschappelijk nieuws uit binnen- en buitenland.
Hoewel er oorspronkelijk Nederlandstalige vertogen in staan en herhaaldelijk fabels worden verteld uit de Fables nouvelles (1719) van Antoine Houdar de la Motte, waaronder – in dichtmaat – de fabel van de ‘Aapen-Matrozen’, blijken er vooral Engelse bronnen te zijn gebruikt.
Zo staan er enkele vertalingen in uit het populaire The World van Adam Fitz-Adam (pseudoniem van een schrijverscollectief, o.a. Edward Moore, Lord Chesterfield, en Richard Owen Cambridge), waaronder het vertoog ‘De Verdurvenheyd der Dienst-Boden, veroorzaakt en gevoed door de Dwaasheyd hunner Heeren en Vrouwen’. Het vertoog over de kenmerken van een goede opvoeding is geschreven door de vierde graaf van Chesterfield en zou als onderdeel van een reeks brieven gepubliceerd worden als Letters to His Son on the Art of Becoming a Man of the World and a Gentleman (1774). Ook het vertoog over Minorca verraadt een Engelse herkomst, aangezien het eiland sinds de Vrede van Utrecht in het bezit was van Engeland.
Een ruim assortiment aan onderwerpen komt verder aan de orde. Een selectie: een ‘Meteorologise Machine’, dwarrelwinden en hoosbuien, zelfmoord, vrijmetselarij, indigo, uitvinding van de boekdrukkunst, spraakles aan doven, elektriciteit als geneesmiddel, Herculaneum, lof der bankroetiers, geschiedenis van de East India Company, ‘Christen-Slaven in Barbarye’, remedies tegen het ‘verdrietig Leven’, bijgeloof, zonnestelsel, geschiedenis van tabak, ijdelheid der astrologie, dromen, steekpenningen, onderscheid tussen paskwillen en satire.
Er is relatief veel aandacht voor wiskunde, zoals een ‘Verdediging der Wiskunde tegen derzelver Verachting’ en een beknopte biografie van ‘wylen den blinden Mr. Nicolaas Saunderson, in zyn leven Hoog-Leeraar in de Wiskunde op de Universiteyt van Cambridge’.
Relatie tot andere periodieken
Een groot aantal afleveringen bevat vertalingen uit de General Magazine of Arts and Sciences van de Engelse lexicograaf Benjamin Martin (de ‘Philosophie der jonge Heeren en Juffers’: over het gebruik van planetariums, kometen, planeten, de maan).
Exemplaren
¶ STCN 242910637
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: OK 06-58 (nrs. 1-3)
¶ Haarlem, Noord-Hollands Archief (Museum Enschedé): 72 A 33 (nrs. 1-3) en 72 C 1-3 (nrs. 4-24)
Literatuur
¶ Jan de Vet, ‘De redactietafel als plaats van geleerdheid. Nederlandstalige periodieken in het tijdperk van de Verlichting’, in: Gauillaume van Gemert, Frans Korsten, Pieter Rietbergen en Jan de Vet (red.), Orbis doctus, 1500-1850. Perspectieven op de geleerde wereld van Europa: plaatsen en personen. Opstellen aangeboden aan professor dr. J.A.H. Bots (Amsterdam/Utrecht 2005), p. 197-218, aldaar p. 213
Rietje van Vliet
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.