Titelbeschrijving
De Europische Reiziger, of de geest der Nieuwstydingen. Bevattende, behalven het voornaamste Staatsnieuws, verscheide aangenaame Byzonderheden, en gewichtige Scheepsberichten.
Periodiciteit
Er is slechts één aflevering bekend van dit maandblad (de auteur spreekt van ‘maandverhaal’ en ‘maandwerkjen’). De eigenlijke tekst hiervan begint met ‘Eerste stuk, Voor de Maand January, 1777’.
Bibliografische beschrijving
Afgezien van de titelpagina bevat deze aflevering twee secties, apart gepagineerd (p. 1-8, 1-70).
Sectie 1, binnen de tekst ‘Voorwerk’ genoemd, bevat achtereenvolgens: ‘Kort begrip der geographie, of aardryks-beschryvinge. Inleiding’; ‘Eerste afdeling. Van de aarde in ’t gemeen’; ‘Tweede afdeling, van Europa’ en ‘Derde afdeeling. Van de Europische zeën’.
Sectie 2 geeft na short title en nummeraanduiding, een ‘Voorberigt’ over doel en verhoopte lezers (p. 1-2) en een ‘Korte schets der merkwaardigste gebeurtenissen in Europa, gedurende het jaar 1776 voorgevallen’ (p. 3-9). Daarna worden de ontwikkelingen in zes Europese landen geschetst (p. 10-57). Ten slotte volgen, nogal uitvoerig, ‘De voornaamste byzonderheden, de scheepvaart betreffende’ (p. 58-70).
Boekhistorische gegevens
Het impressum op de titelpagina meldt: ‘Gedrukt voor den Autheur, en te bekomen in den Boekwinkel van C. van Cassenberg en W. van den Brink. Op den Dam’.
Inhoud
De anonieme schrijver benadrukt in de eerste sectie op een nogal schoolmeesterachtige manier dat het lezen van nieuwspapieren slechts nut heeft, indien men een algemeen idee heeft van geografie. Vandaar dat hij in dat voorwerk wil beginnen met deeloverzichten op dat terrein. Dat ‘Kort begrip van de wereld’, nuttig voor ‘meer bejaarden’ en voor de leergierige jeugd, zal hij later vervolgen. Die stukjes, met eigen paginering, kan men later bundelen.
In het Voorberigt van sectie 2 heeft de schrijver nog wat andere doelgroepen op het oog. Hij wil met zijn nieuws vooral een ‘vaderlandsch publiek’ bereiken. Zo zal hij de ‘Politieken’ tot vriend maken. Maar wegens opgenomen vertelde voorvallen hoopt hij ook op aanzien bij de ‘Gezelschappen der beschaafde wereld, en by de bevallige Sexe’. De genegenheid der geleerden en ‘Liefhebberen van kundigheden’ wint hij door zaken rond kunsten, wetenschappen, landbouw een plaats te geven.
Dit programma maakt de auteur niet echt waar. Het grootste deel van sectie 2 wordt in beslag genomen door paragrafen die gewijd zijn aan acht landen, achtereenvolgens: Portugal, Spanje, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Zwitserland, Duitsland en de Nederlanden. Elk land wordt behandeld in twee rubrieken: geografische gegevens en staatsberichten. In drie gevallen is een derde rubriek aanwezig, getiteld ‘Byzonderheden’. In deze laatste rubriek vindt men verhalen over bijvoorbeeld een gauwdief in Frankrijk die de pachters van de staat heeft opgelicht; of over een Siberische kapper in de Duitse landen die stelten voor dames heeft uitgevonden, om aldus de hoogte van hun kapsel te compenseren.
Exemplaar
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: Obr. 523
¶ Full text
André Hanou
