Gazette van Gend (1795) – editie Stéven

Titelbeschrijving
Gazette van Gend.

Periodiciteit
Het nieuwsblad verscheen tweemaal per week (maandag en donderdag) van 1 januari t/m 23 februari 1795 (16 nrs.). 
Wegens zijn politieke gezindheid moest de courantier het afleggen tegen de courantier van de ‘echte’ Gazette van Gend, vanouds een gevestigde krant met veel objectiever nieuws dan onderhavige ‘valse’ Gazette van Gend. Voordeckers (1963) vermoedt dat ook het gebrek aan advertenties druk zette op het bedrijfsresultaat, wat het besluit tot stopzetten van de krant moet hebben vergemakkelijkt.
Daarnaast vaardigde de Franse bezetter eind februari een aantal verzoeningsmaatregelen uit, bedoeld om de Gentenaren gunstig te stemmen voor aanhechting bij Frankrijk. Zo werd het gehate Comité van Waekzaamheid afgeschaft, dat tot dan toe voor de ‘valse’ Gazette van Gend als een soort beschermheer had gefunctioneerd. In nr. 16 staat het officiële besluit over het einde van deze Gazette:

Het overlast van bezigheden zoo van den Opstelder als Uytgever dezer, ten dienste van de Republiek, stellen hun in d’onmogelykheyd van ’t zynen tyde hunne Gazette uyt te geven en de zelve nog langer te continueeren. Zoo onderrigt dezen het Publiek en zyne Inschryvers dat deze Gazette de laetste is, die hy zal uytgeven, tot dat de omstandigheden zullen toelaeten dezen arbeid te hernemen; hy bedankt dus zoo zyne bezondere als openbaere Lezers over de gunste met de welke zy zyne Gazette van deszelfs beginne tot nu toe ontfangen hebben.

Bibliografische beschrijving
Het titelvignet bevat pijlenbundels, schaal der Justitia en lauriertakken; dit alles bekroond met een frygische muts.
Iedere aflevering bevat 8 pagina’s in octavo, waarvan de vier laatste de titel dragen van ‘Vervolg’. De tekst is opgemaakt in twee kolommen.

Boekhistorische gegevens
De courantier was André Benoit Stéven (1757-1812), ‘op den hoek van d’Ajuyn-leye naest de Visch-merkt. No. 253’.
Stéven was telg uit een boekverkopersfamilie uit het Noord-Franse Kassel. Hij studeerde in Leuven, vestigde zich aanvankelijk in Tielt en werd in 1794 met hulp van de Franse generaal Dominique-Joseph René Van Damme (eveneens uit Kassel en berucht om zijn gewelddadigheid, insubordinatie en plunderingen) drukker in Gent van de administratie van Oost-Vlaanderen en van de municipaliteit. Diverse overheidspublicaties staan op zijn naam. Zijn goede relatie tot de Franse bezetters van de stad maakte hem in beginsel geschikt om uit te groeien tot een succesvol courantier, maar door het Gentse lezerspubliek werd hij erom veracht.
Stévens Gazette van Gend verscheen t/m nr. 14 ‘Met goed-keuring van het Comité van Waekzaamheid dezer Stad Gend’. Prijs per trimester: 5 livres.

Inhoud
Fransgezind nieuwsblad met uitgebreid en vooral positief nieuws over Franse successen, met weglating van negatieve berichten over bijvoorbeeld oorlogscontributie in geld en goederen. Het motto luidt: ‘Vryheid gelykheid’.
De courantier loopt uitdrukkelijk te koop met zijn republikeinse sympathieën, wat hem reacties opleverde als Uwe vrye en gelyke Broeders, de Uytgevers en Opstelder der Gendsche Gazette (1795): ‘Wy denken dat het aen het Publiek alleen toekomt over algemeyne zaeken te oordeelen, en gevolgentlyk zullen wy aen het zelve dit onbetwistbaer regt voor altyd vry laeten’.

Relatie tot andere periodieken
Voorloper is de Vaderlandsche Gazette van Gend, eveneens van Stéven, die slechts korte tijd heeft bestaan. Door zijn pro-Franse houding verloor hij de concurrentie met J.F. Vander Schueren, sinds 1794 courantier van de ‘echte’ Gazette de Gend. 
Van de weeromstuit zette Stéven zijn Vaderlandsche Gazette van Gend voort als de Gazette van Gend, een ‘valse’ Gazette van Gend dus. De twee concurrenten repten met geen woord over elkaars uitgaven.
Eind 1795 begon Stéven opnieuw met een krant: de Dagelykschen Courier van het Departement van de Schelde (1795-1796). Ook gaf hij in 1795 de Demokraet uit.

Exemplaren
¶ Gent, Universiteitsbibliotheek

Literatuur
¶ Guy Schrans, Vrijmetselaars te Gent in de XVIIIde eeuw (Gent 1997), p. 290-291
¶ E. Voordeckers, ‘Een dubbelganger van de “Gazette van Gend” in 1795’, in: Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent N.R. 17 (1963) p. 231-239.

Rietje van Vliet