Gazette van Maestricht (1746-ca 1787)

Titelbeschrijving
Gazette van Maestricht.
¶ Spellingsvariant: Gazette van Maastricht (in 1769, 1781, 1783).

Periodiciteit
Tweewekelijks verschijnend nieuwsblad. De uitgevers waren volgens Bogers (1986) met de uitgave begonnen in 1746, toen er vanwege de Oostenrijkse Successie-oorlog veel behoefte was aan informatie.
Het oudst bewaarde nummer is van zaterdag 9 augustus 1760. Op 26 juli 1779 gaf de uitgever aan de magistraat te kennen dat hij door onbedachtzaamdheid en onwetendheid een bericht uit Parijs over staatszaken in de Gazette had geplaatst, waarvoor hij een terechtwijzing had gekregen. Hem was gedurende drie maanden een publicatieverbod opgelegd. De uitgever verzocht de raad nu om opheffing van het verbod. Dit verzoek werd in handen gesteld van de ordinaire gedeputeerden.

Bibliografische beschrijving
In kwarto. Elke aflevering heeft 4 ongenummerde bladzijden. De tekst is in twee kolommen opgemaakt, gescheiden door een verticale streep.
Het titelblok bevat in de bestudeerde exemplaren uit 1760 en 1781: titel, jaar- en nummeropgave, de mededeling ‘Vergunt met gratie en privilegie’ en de datum. Te midden van dit alles een vignet met engel (?) boven een omkranste ster (de ster van Maastricht?). Dit vignet is in 1780 ververst.

Boekhistorische gegevens
Colofon in 1760: ‘Tot Maestricht, By Johannes en Gysbertus van Gulpen’.
Nog voor Johannes van Gulpen in 1774 overleed, stond de krant al op naam van Gijsbert van Gulpen. Deze drukker zette de Gazette tot zijn dood in 1783 voort. Eind februari 1784 vroeg H.J. Landtmeter aan het gedeelde bestuur van Maastricht toestemming om de Gazette van Maestricht over te nemen. Die toestemming kreeg hij, met als gevolg dat vanaf 1 juli 1784 de Maastrichter Gazette (1784-1798) begon te verschijnen.
Na het overlijden van Landtmeter, in 1785, wilde zijn zus Sara het octrooi overnemen. Zij kreeg permissie van de Staten-Generaal, maar niet van de prins-bisschop van Luik. Deze laatste gaf, aldus Bogers (1986), de rechten aan Paul Lambert Lekens, burger te Luik. Op 28 augustus 1786 werd bepaald, dat er twee stadscouranten zouden verschijnen: één uitgegeven door een Luiks burger in het Frans en één door een Brabander in het Nederlands. Lekens kreeg toestemming de Gazette de Maestricht te drukken. Sara Landtmeter ging verder met de Maastrichter Gazette.

Inhoud
In 1760 vindt men achtereenvolgens oorlogsnieuws uit Wenen, Bonn, en Tongeren en andere plaatsen. Vervolgens advertenties voor loterijen, verkoop van goederen en dieren; en dergelijke. Dit systeem is nog hetzelfde rond 1780 (één advertentie is dan in het Frans gesteld). De advertenties zijn in het Nederlands opgesteld; in de 14 bewaarde nummers tot 1783 is slechts één Franstalige advertentie aangetroffen: van de uitgevers zelf.

Exemplaren
¶ Maastricht, Stadsbibliotheek: SB Kluis 09.08.1760 (nr. 64), 26.12.1761 (nr. 103), 12.07.1769 (nr. 55), 02.05.1772 (no. 36), 14.08.1773 (nr. 63), 22.09.1781 (nr. 76). Tevens fotokopiëen van een aantal elders bewaarde nummers: 04.09.1771 (nr. 71), 07.09.1771 (nr. 72), 02.10.1771 (nr. 79), 05.10.1771 (nr. 80), 16.10.1771 (nr. 83), 23.12.1772 (nr. 102), 07.05.1783 (nr. 37)
¶ Full text 23 december 1772 (nr. 102)

Literatuur
¶ A.W.M. Bogers, ‘Maastrichtse kranten in de Franse Tijd, 1795-1814’, in: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 127 (1991), p. 154-182
¶ A.W.M. Bogers, ‘De oudste Maatrichtse kranten (1746-1794)’, in: De Maasgouw 105 (1986), p. 80-95, 118-129
¶ A.M. Ledeboer, Alfabetische lijst der boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw (Utrecht 1876), p. 68.

André Hanou