Gemeenzaame Gesprekken (1782-1784)

Titelbeschrijving
Gemeenzaame Gesprekken, gehouden tusschen twee bijzondere Goede Vrienden, A. en Z. regenten van steden, stem in staat hebbende, over de laage staat, waar in het vaderland zig tegenwoordig bevind, en de middelen, dienstig tot redres, overwogen.
¶ Titel per aflevering: Tweede [enz.] Gemeenzaam Gesprek, gehouden tusschen twee bijzondere Goede Vrienden, A. en Z. [enz.]

Periodiciteit
In de Oprechte Haerlemsche Courant van 8 juni 1782 wordt voor de Gemeenzaame Gesprekken voor het eerst geadverteerd. In de Hollandsche Historische Courant van 3 juni 1784 wordt het ‘acht-en-twintigste en laatste Gemeenzaam Gesprek’ aangekondigd, met daarbij de overkoepelende titelpagina, de voorrede en de inhoudsopgave. In de laatste aflevering wordt gezegd dat de gespreksgenoten elkaar geruime tijd niet zullen zien (p. 448).

Bibliografische beschrijving
De uitgave bevat voorwerk (VIII) en 448 bladzijden in octavo (16 pagina’s per aflevering). Het voorwerk bestaat uit titelpagina, twee motto’s uit respectievelijk Voltaire en het Nuttig politiek zak-memorie boekje (1782), een voorrede over het nut van het volgende, en een ‘Korten Inhoud der gesprekken’ (28 items).
Elke aflevering bevat een titelpagina, zonder impressum. Het titelblok boven de tekst heeft geen verdere nummer- of datumaanduiding.

Boekhistorische gegevens
Titelpagina: ‘Te Dordrecht, Bij A. Blussé en zoon, 1784’.
De colofon van de eerste aflevering luidt:

Te Dordrecht, by A. Blussé & zoon; Rotterdam D. en A. Vis; Leide Herding en F. de Does; Haarlem v. d. Aa; Amsteldam Holtrop, D. Schuurman en Demter; Gouda Verblaauw; Schiedam Poolman; Delft de Groot; Hoorn Vermande; Enkhuyze Franx; Purmerend Keijzer; Utrecht Wild, Stubbe en G.T. van Paddenburg; Middelburg W. en J. Abrahams; Groninge Huizing; Harlinge v. d. Plaats; Leuwaerde A. Siccama; Zwolle Clement; Deventer Leemhorst; Zutphen v. Bulderen; Arnhem Troost; Nymege van Campen en elders meer.

De hierna volgende colofons tonen vrij veel verandering in verkooppunten.
In de derde colofon wordt de prijs genoemd: ‘Is à 4 stuiv. te bekomen.’

Medewerkers
Het auteurschap wordt doorgaans toegeschreven aan de Dordtse regent Cornelis DE WITT, heer VAN JAARSVELD (geb. 1743).

Inhoud
In de vorm van samenspraken, waarbij de sprekers telkens door ‘A.’ en ‘Z.’ worden aangeduid. Zij nemen op pseudo-objectieve wijze de politieke en economische problemen met elkaar door. Het standpunt is feitelijk patriots, hoewel niet heel radicaal. Enkele voorbeelden van gespreksonderwerpen, volgens de bewoordingen van de inhoudsopgave:
¶ Nr. 1: ‘Over de redenenen der schandelyke inactiviteit in de Republiek, en gedrag van de braafste Regenten der Stad Schoonhoven.’
¶ Nr. 11: ‘Over de zogenaamde Haagsche Vrolykheid, en vervolg der aanmerkingen op ’s Prinsen Memorie’.
¶ Nr. 15: ‘Over de losbandige Vrolykheid, die ’er op den 8 Maart te Rotterdam heeft plaats gehad’.
¶ Nr. 26: ‘Over den Brief van Dom. Barueth: En Raad aan den Erf-Prins Willem Fredrik’.

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: O 63-1078
Full text

André Hanou