Titelbeschrijving
¶ Generaliteits-Courant
¶ De Nieuwe Generaliteits-Courant
¶ Generaliteits Courant
¶ Er verschenen ook speciale afleveringen, met als titel Generaliteits Extra-Courant
Periodiciteit
Dit zaterdagblad verscheen van 11 april 1795 t/m 26 dec 1795 (37 nrs).
De Nieuwe Generaliteits-Courant is een eenmalige uitgave van 18 april 1795. De titel Generaliteits Courant (zonder verbindingsstreepje) verschijnt met ingang van 9 mei 1795.
Bibliografische beschrijving
Boven in het titelblok prijkt de revolutionaire leus: ‘Vryheid, Gelykheid, Broederschap’ (de woordvolgorde varieert). De broodtekst is in twee kolommen opgemaakt. Vanaf 9 mei bevat het titelblok ook een titelvignet: een klimmende leeuw (uit het wapen van het Huis Oranje) met in de ene poot de vrijheidshoed op speer, en in de andere poot de pijlenbundel (de zeven provinciën). Sautijn Kluit (1875) citeert in dit verband de Janus Verrezen:
verbeeldende de Nederlandsche Leeuw, met de zeven pijlen in zijn’ linker- en de speer, die hij vrij bevallig en ongegeneerd voor een wandelstok of badine gebruikt, met den Vrijheidshoed op de punt, in zijnen rechter klaauw. [’t Is nog al wonder, dat men niet op de gedachten gekomen is, om hem Chapeau bas, en met den vrijheidshoed onder den arm, te verbeelden.] Mijn Hemel! riep ik uit – nog nimmer heb ik het beest in zulk eene houding gezien? Het ziet er zoo mak uit als een schaap, om te vechten (wel te verstaan!) Want anders – duiden de opslag van zijn oog, de verr’ uitsteekende tong, zijn elegante maanen, die zeker met papillotten van oude Haagsche Couranten opgekruld geweest zijn, en vooral de goede geïntentioneerdheid van het membrum κατ εχοξην – de schoonste drift aan, om zich vrij te … ‘de Hemel behoede ons! Daar toe is hij te oud; (hervatte mijn Grootvader in goeder ernst) wij hebben het altoos tusschen de buiën nog al redelijk droog gehad: volmaakt zullen wij ’t nimmer krijgen: wij zijn nu op het punt om ook, zoo wel als Pruissen, een vrede met Vrankrijk te treffen’ […]. (dl. 1, 25 mei 1795)
Boekhistorische gegevens
De krant werd blijkens het colofon aanvankelijk uitgegeven door Hermanus Lagerwey uit Den Haag; vanaf 23 mei (nr. 7) door Pieter-Frederik van Kolb (Spuistraat).
Lagerwey is, aldus Kossmann (1937), altijd knecht geweest bij de Haagse orangistische uitgever-courantier Pieter Frederik Gosse. Van Kolb is de schuilnaam waaronder Gosse in het begin van de Bataafs-Franse tijd opereerde (naar de achternaam van zijn moeder).
Relatie tot andere periodieken
De Generaliteits-Courant is de titel van het zaterdagsnummer van De Nieuwe Nederlandsche Courant (1795-1797).
Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: sign. KW 1645 B 18 (vanaf 15 augustus 1795)
¶ Den Haag, Haags Gemeentearchief: sign P 2169.0 (vanaf 11 april 1795)
¶ Full text (vanaf 15 augustus 1795)
Literatuur
¶ E.F. Kossmann, De boekhandel te ‘s-Gravenhage tot het eind van de 18de eeuw (Den Haag 1937)
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De ’s Gravenhaagsche Courant’, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde 1875, p. 3-117, aldaar p. 106-108.
Rietje van Vliet
10-6-2023
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.