Godgeleerde Verhandelingen (1791)

Titelbeschrijving
Godgeleerde Verhandelingen, waar in de Oude Ketters en ’t Hedendaagsche zogenaamde Nieuw Ligt; Hunne Schaape Vagt wordt afgetrokken; zeer nuttig om te zien; hoe verre zy verschillen met de Oude Ketters en Sociniaanen. Door het Geestelyke Luthers Collegie, Onder de zinspreuk: ’t Geloof staat voor de waarheid pal, ook in het drukkenst ongeval. Eerste stukje.

Periodiciteit
Saakes vermeldt in zijn Naamlijst van augustus 1791 ook een tweede aflevering (‘stukje’) van dit blad, ‘waarin eenige Leerredenen van Do. Sterk, Mutzenbecher, en Janisch wederlegt worden, en met Aanmerkingen en Bijlagen verrijkt’ (p. 134).

Bibliografische beschrijving
De eerste aflevering telt 22 doorgepagineerde bladzijden in octavo (inclusief  titelpagina). P. 2 heeft als ‘echt-verklaring’ de handtekening van de uitgever. Op p. 3 volgt de tekst, met in het titelblok een short title. De pagina’s 20-22 bevatten een bijlage, handelend over het probleem of socinianen wel tot de christenen gerekend kunnen worden.

Boekhistorische gegevens
De titelpagina meldt: ‘Te Amsterdam, By J. Peppelenbos, Inde Jonge Roelof-steeg, by de Pypen-Markt, 1791’.
Elke aflevering kostte volgens Saakes 4 stuivers.

Inhoud
Het blad is een strijdschrift van de zijde van hen die bij het conflict tussen de Amsterdamse lutheranen aan de oud-orthodoxe kant stonden en niets wilden weten van de ‘Nieuw-Lichters’. De laatsten zagen de bijbel in de eerste plaats als moreel wijsheidsboek; de figuur van Christus beschouwden zij als een bijzonder mens (hetgeen sociniaans is).

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: Br. H.E.L.G. 71-10
Full text

André Hanou