Gravezandse Courant, ’s (1786)

Titelbeschrijving
’s Gravezandse Courant.

Periodiciteit
De krant verscheen driemaal per week (op dinsdag, donderdag en zaterdag) van 14 januari 1786 tot en met 18 maart 1786 (28 nrs.).
Op 20 maart 1786 verzochten de Gecommitteerde Raden van de Staten van Holland en West-Friesland aan de schout en het gerecht van ’s-Gravenzande om de krantendrukkerij te sluiten en de verkoop en distributie van de krant tegen te gaan (Nieuwe Nederlandsche Jaarboeken 1786, p. 343). Ook andere steden binnen de jurisdictie van de Staten ontvingen bericht van het algehele verbod van de krant. In Den Briel legde men deze missive echter naast zich neer (zie onder).

Bibliografische beschrijving
De krant is een half vel in folio groot, aan beide zijden bedrukt in tweekoloms opmaak. Er verschenen ook afleveringen van dubbele omvang (bijvoorbeeld 18 maart 1786).
Het titelblok wordt getooid met het wapen van Holland op een wimpel, met daarboven een kroon.

Boekhistorische gegevens
Aan het einde van de afleveringen staat: ‘Te ’s Gravezande, by J. van ter Toolen’.
In het prospectus voor de Brielsche Courant wordt William Pieter Turnbull de Mikker opgevoerd als medecourantier – en kennelijk niet als mede-eigenaar – van de ’s Gravezandse Courant. Pas na het verbod, op 27 april 1786, sloten zij een ‘overeenkomst van societeijt’ ten behoeve de boekhandel en krantenuitgeverij Firma Jacobus van Tertoolen & Compagnie.

Medewerkers
Het is niet duidelijk hoe de taakverdeling tussen beide courantiers was. Vermoedelijk was Jacobus van TERTOOLEN (ca 1745-1816), die eind 1785 om politieke redenen als persona non grata Den Haag was uitgezet, verantwoordelijk voor de productie en distributie. William Pieter TURNBULL DE MIKKER (1758-1819), die ook al schreef voor de Politieke Praatmoer (1784-1785), lijkt verantwoordelijk te zijn geweest voor de hoofdredactie.
Uit de brieven van Tertoolen en De Mikker aan de Leidse lector Johannes LE FRANCQ VAN BERKHEY (1729-1812) kan worden geconcludeerd dat ook deze bijdragen leverde aan de ’s Gravezandse Courant.

Inhoud
Orangistische krant waarin naast neutrale berichten van diverse aard ook felle propaganda en actiejournalistiek werd bedreven. De berichtgeving over het oproer in Den Haag, naar aanleiding van het besluit van de Staten van Holland om de stadhouderlijke poort tussen Binnen- en Buitenhof voortaan open te stellen voor haar (patriotse) leden, werd de krant fataal.

Relatie tot andere periodieken
De ’s Gravezandse Courant werd opgevolgd door de Brielsche Courant (1786-1791), eveneens een uitgave van Tertoolen en Turnbull de Mikker.

Exemplaar
Erfgoed Leiden en Omstreken: archief Berkhey, band 15-2 (nrs. 1-22, 24-28).

Bronnen
¶ Erfgoed Leiden en Omstreken: archief Berkhey, band 15-2 (diverse brieven Tertoolen of De Mikker aan Berkhey)
¶ Den Haag, Nationaal Archief: inv.nr. 3.20.30.01, toegangsnr. 18 (over posttarieven)

Literatuur
¶ H.T. Colenbrander, De patriottentijd. Hoofdzakelijk naar buitenlandsche bescheiden. Deel 2: 1784-1786 (Den Haag 1898), p. 170
¶ H. de Jager, ‘Geschiedenis van de Brielsche courant der vorige eeuw’, in: Het Brielsch Archief 1ste stuk (1876)
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De ’s Gravenzandse en Brielsche couranten’, in: De Nederlandsche Spectator 1869, p. 267-268, 416.

Rietje van Vliet