Titelbeschrijving
Haegsche Dynsdaegse Post-Tydingen.
¶ De titel varieert, afhankelijk van de verschijningsdag: Dynsdaegse; Donderdaeghse; of Vrydaeghse.
Periodiciteit
De krant verscheen van (vermoedelijk) januari 1663 tot en met tenminste 28 oktober 1677 (de als laatste bewaard gebleven aflevering).
In de jaren 1663 en 1664 verscheen de krant op dinsdag en donderdag, met ingang van 1665 op dinsdag en vrijdag. In de tweede helft van 1671 werden de verschijningsdagen weer teruggezet op dinsdag en donderdag.
De krant is wel verboden geweest, al was het verbod niet effectief. Drukker-uitgever Hoeckwater werd door het Hof van Holland ter verantwoording geroepen wegens aanstootgevende berichtgeving op 10 mei 1667: over de expansiepolitiek van Frankrijk in relatie tot de Vrede van Breda. Hij werd drie dagen later veroordeeld om gedurende zes weken geen kranten te drukken en om een boete te betalen van 200 pond. Het vonnis werd echter op verzoek van de veroordeelde in surséance gehouden.
Bibliografische beschrijving
De krant was ter grootte van een half vel, in klein folioformaat gedrukt. De tweekoloms tekst is met uitzondering van titel en tussenkopjes (antiqua) gezet in gotische letters. Vanaf 16 juli 1666 (nr. 57) wordt alleen nog de antiqua gebruikt.
Vanaf eind 1666 gaat de titel vergezeld van het Haagse stadswapen met ooievaar.
Boekhistorische gegevens
De oudste bekende aflevering heeft als impressum: ‘Gedruckt in ’s Graven-hage by Adriaen Vlack, op de Amsterdamsche Veer-kaey: den 5. Junii [=juli], 1663’. Vlacq was tot zijn overlijden april 1667 bij deze Haegsche Post-Tydingen betrokken.
Vanaf 5 april 1667 (nr. 27) was Crispyn Hoeckwater de drukker-uitgever: ‘In ’s Graven-hage by Chrispinus Hoeckwater, Boeckverkooper woonende in de Pooten in de groene Tent, den 5 April 1667’. Zijn naam prijkt nog steeds op het als laatste bewaard gebleven nummer van de Post-Tydingen.
Inhoud
De berichten zijn geordend naar geografische herkomst; het laatste bericht is altijd uit Den Haag afkomstig. In vergelijking met het Haagse nieuws in de voorlopers van de Haegsche Post-Tydingen is de omvang van dit binnenlandse nieuws fors toegenomen.
Het aantal advertenties neemt gaandeweg toe.
Relatie tot andere periodieken
Voorlopers zijn de Post-Tydingen uit s’-Gravenhage (1656-1662?) en, daarvóór, het Weekelicke Niews van Vrancryck ende Engelant (1652-1655).
Onduidelijk is de relatie met de volgende, vermoedelijk eenmalige uitgaven, door Sautijn Kluit vermeld (p. 15-16):
¶ ‘Haeghsche Post-Tydingen [betrekkelijk de vloot, en uit Engeland]. Gedruct by Jan Cornelisz. den 14 July, 1665. 1 blad fo.’.
¶ ‘Nader Haeghse post-tijdingh [zonder dagtekening; daaronder:] Aenspraeck van de Heer Admirael de Ruyter aen sijn Capiteynen. In plano’
¶ ‘Haegsche post-tijdinge, van de heer admirael generael de Ruyter. Berigten van 15 junij 1666 met een extract uyt de missive van de Heer Tromp, den 14 Junij. In plano’.
Exemplaren
¶ Londen, National Archives (PRO): SP 119/36-40
¶ Bremen, Staatsarchiv: 2-A.3.b, Band 3
¶ Moskou, Staatsarchiv
¶ Oldenburg, Niedersächsisches Landesarchiv-Staatsarchiv
¶ Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek: GP 22 2°
¶ Amsterdam, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG): PM 7121 (plus microfilm Londens exemplaar)
¶ Den Haag: Gemeentearchief
¶ Haarlem: Museum Enschedé.
Literatuur
¶ A. der Weduwen, Dutch and Flemish Newspapers of the Seventeenth Century (Leiden, Brill 2017), p. 1079–1103
¶ I. Maier, ‘Zur Frühgeschichte der Haager Zeitungen’, in: Quaerendo 34 (2004) 1-2, p. 87-133
¶ I. Maier, ‘Niederländische Zeitungen (‘Couranten’) des 17. Jahrhunderts im Russischen Staatsarchiv für alte Akten (RGADA), Moskau’, in: Gutenberg-Jahrbuch 2004
¶ I. Maier en R. Vos, ‘Van oude couranten de dingen die opduiken. Nieuw licht op de Haagse pers in de zeventiende eeuw.’, in: Jaarboek Die Haghe 2004, p. 10-35
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De ’s Gravenhaagsche Courant’, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1875, p. 12-19.
Rietje van Vliet
