Historisch Tafereel van Europa (1792-1793)

Titelbeschrijving
Historisch Tafereel van Europa, en andere waerelddelen. Byzonder van de Fransche Republiek en de handelingen der Nationaale Conventie.

Periodiciteit
Bedoeld als een ‘Politiek Maandschrift’, waarvan de eerste aflevering verscheen eind oktober 1792. In januari 1793 is nr. 4 verschenen. Dit moet tevens het laatste nummer zijn geweest, getuige de vermelding van de nrs. 1-4 als één set, enkele jaren later, in Saakes’ Naamlijst van april 1795.

Bibliografische beschrijving
Volgens het bericht van intekening zal elke aflevering ‘ten minste ses vellen druks beslaan in groot 8o, en met eene kleine letter op goed papier zindelyk gedrukt worden’. Het geheel telt 312 pagina’s.

Boekhistorische gegevens
Het blad is uitgegeven ‘Te Duinkerken, By van Schelle en Comp.’
De Duinkerkse drukkerscompagnie was opgericht door Pieter van Schelle en Joost Vrydag, beiden als patriot in 1787 gevlucht naar Frankrijk, waar zij zich in Duinkerken hadden gevestigd. Voor de compagnie waren – al dan niet als vennoot – tevens Pieter ’t Hoen en Wybo Fijnje werkzaam. Toen het Historisch Tafereel van Europa verscheen, was Van Schelle reeds overleden.
Op 1 oktober 1792 verscheen een Bericht van een staatkundig maandschrift, waarin het Historisch Tafereel van Europa wordt aangekondigd. De prijs voor particulieren in Holland bedroeg 12 stuivers per aflevering; voor de boekhandelaren gold een ‘ordenlyk rabat’ en bij afname van 25 exemplaren kregen ze een exemplaar extra. Belangstellenden uit Duinkerken konden zich abonneren voor de duur van ten minste 3 maanden (18 livres per jaar). Belangstellenden uit ‘de Departementen’ betaalden 24 livres ‘franco per post te leveren’.
Ruim twee jaar na het beëindigen van het blad werden de nrs. 1-4 in de Haarlemse Courant van 12 februari 1795 voor 48 stuivers aangeboden en in Saakes’ Naamlijst van april 1795 voor ƒ 2:8 (p. 126).
De primaire doelgroep was, aldus het Bericht, het ‘Vry- en Waarheidsminnend publiek voornamentlyk in hun geweezen Vaderland’.

Medewerkers
Omdat uitgever Joost Vrydag niet tevreden was over de werkzaamheden van Pieter ’t Hoen voor de voorloper van het Historisch Tafereel van Europa, heeft hij volgens Sautijn Kluit voor dit nieuwe blad waarschijnlijk een beroep gedaan op Wybo FIJNJE (1750-1809). Deze was voor zijn vlucht naar Frankrijk in 1787 in Delft uitgever van de Hollandsche Historische Courant.

Inhoud
Het blad diende ter aanvulling van de reguliere nieuwsbladen die mank gingen aan een onvolledige en onnauwkeurige berichtgeving. In het Bericht van een staatkundig maandschrift staat de inhoud als volgt beschreven:

Hetzelve zal een getrouw, naauwkeurig en geheel onzydig, verhaal opleveren van al het aanmerkelyke, ’t welk thans op het staatstoneel van Europa zal verschynen, gelyk ook het meest byzondere van de andere Waerelddeelen; doch hoofdzakelyk zal het een getrouw en onzydig verslag geven van de gebeurtenissen van Frankryk, zederd dat Ryk tot eene REPUBLIEK is verklaard, – het aanmerkelyke, ’t welk in de tegenwoordige Volksvergadering, DE NATIONAALE CONVENTIE, voorvalt, derzelver gewigtige besluiten, de in die Vergadering gebragt wordende belangryke berichten; – zullende daar van een aanvang worden gemaakt met derzelver eerste Zitting, op den 20 September, en iedere Zitting met dag- en uur-aanwyzing worden onderscheiden.
Het verhandelde van deeze Nationaale Vergadering zal afgescheiden zyn van den overigen inhoud, zoo dat het als een afzonderlyk werk by één zal kunnen worden verzameld.

Relatie tot andere periodieken
Opvolger van de Duinkerksche Historische Courant (1791-1792).

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbibliotheek: 199 D 7-8 (nrs. 1, 3-4)
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: CAHAIS 1791-1797:57 (Bericht van een staatkundig maandschrift).

Bronnen
Bericht van een staatkundig maandschrift […] onder den tytel van Historisch Tafereel van Europa (Duinkerken, Van Schelle en Comp, 1 oktober 1792)

Literatuur
¶ André Hanou, ‘De Duinkerksche Historische Courant (1791-1792)’, in: Pieter van Wissing (red.), Stookschriften. Pers en politiek tussen 1780 en 1800 (Nijmegen, 2008), p. 183-198, 333-336; aldaar p. 188 en 334 (nt. 18)
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De Duinkerksche Historische Courant’, in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde, derde reeks, deel 4 (1888), p. 68-87, aldaar p. 87.
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘Delfsche Couranten’, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (1872), p. 25-88, aldaar p. 70.

Rietje van Vliet