Historische Boek-Zaal (1722-1724)

Titelbeschrijving
Historische Boek-Zaal, Of eene Naauwkeurige Beschryving van alle Oude en nieuwe Historische, Geographische, Genealogische, Chronologische en Numismatische Boeken, Van alle volkeren der wereldt. Enz. Opgesteld door verscheide geleerde mannen, welker namen in de Voorreden vermeld worden. Uit het Hoog-Duitsch vertaald, verbeterd en vermeerderd. Eerste honderd.

Periodiciteit
In de Leydse Courant van 8 december 1722 adverteren de uitgevers dat ‘het eerste Stukje’ van deze Historische Boek-Zaal is uitgekomen. In de voorrede van deze aflevering wordt de lezer beloofd dat ‘alle twee maanden’ een aflevering (een ‘honderd’) zal verschijnen, genomen uit de ‘eerste Duizend, het welk van dit werk in Duitschland reeds is uitgekomen […] en vervolgens daar mede zo als de Heren Schryvers voortgaan’.
Bij Van Eeghen vindt men advertenties vermeld (vermoedelijk uit de Amsterdamsche Courant) voor het ‘derde stukje’ op 3 juni 1723; voor ‘het 1ste stuk van het vierde honderd’ op 14 september 1723 (deze wordt ook genoemd in de Leydse Courant van 15 september 1723), en voor ‘het 2de stuk van het vierde honderd’ op 15 april 1724. Het lijkt er dus op dat de tweemaandelijkse periodiciteit enigszins te wensen overliet, terwijl bovendien de afzonderlijke ‘honderden’ blijkbaar soms opgesplitst zijn uitgekomen.
Het is niet bekend wanneer de Boek-Zaal werkelijk is opgehouden. In de Bibliotheca Hulthemiana wordt bij deze titel vermeld: deel 3-9, ‘7 vol. in-8o’. Wellicht zijn er ten minste 9 ‘honderden’ uitgekomen.

Bibliografische beschrijving
Uitgave in octavo, bestaande uit XII + 240 bladzijden (hierin op p. 230-240 de ‘Blad-wyzer’; echter ontbreken de laatste bladzijden hiervan, zodat de oorspronkelijke uitgave waarschijnlijk ongeveer 246 bladzijden bevat moet hebben).
Het voorwerk bevat de titelpagina, een ‘Voorreden aan den lezer’, en een fondslijst van Covens/Mortier. Het titelblok (p. 1) heeft ‘Historische Boekzaal. I. Honderd.’ waarna onmiddellijk de artikelen beginnen.

Boekhistorische gegevens
Titelpagina: ‘Te Amsterdam, By J. Covens en C. Mortier. 1723’.

Medewerkers
De hoofdauteur van het origineel is Johann HUBNER (1668-1731), rector van de school te Hamburg. Uit de briefwisseling met Hubner is de uitgevers gebleken dat aan het origineel tevens meewerkte: Johan Albert FABRICIUS (1668-1736), Michel RICHEY (1678-1761), Johann David KOHLER (1684-1755) en de reeds overleden Frederik THOMAE.

Inhoud
In de voorrede spreken de uitgevers zich enthousiast uit over de Duitse uitgave en over hun correspondentie met hoofdauteur Hubner over deze onderneming. Het voordeel van een dergelijke Boek-Zaal is, dat men niet langer zo nauwlettend maandelijks allerlei andere Boekzalen apart hoeft door te ploegen: hier vindt men veel bijeen. In de praktijk blijkt echter dat veel besproken werk al van (zeer) oude datum is.
Deze ‘Honderd’ bestaat uit inderdaad honderd ‘artikelen’, opgebouwd als: oorspronkelijke titel; vertaling van die titel; plaats van uitgave, formaat e.d.; informatie over de auteur. Deze laatste informatie neemt veel plaats in beslag, zodat deze Boek-Zaal enigszins de functie krijgt van een cumulatief biografisch lexicon; infomatie over de inhoud (relatief weinig).
In de voorrede wordt opgemerkt dat uit de reeds verschenen zesde en zevende Duitse Honderd twee artikelen zijn overgeplaatst naar deze Honderd.

Exemplaren
STCN 318717212 (nr. 1)
¶ Full text nr. 1

Bronnen
Bibliotheca Hulthemiana deel 4 (Gent 1836), nr. 22447.

Literatuur
¶ I.H. van Eeghen, De Amsterdamse boekhandel 1680-1725, deel 3 (Amsterdam 1965), p. 251.

André Hanou