Hollandsche Patriot (1736)

Titelbeschrijving
De Hollandsche Patriot. Of De Bescheide Zedemeester. 

Periodiciteit
Deze Hollandsche Patriot is ‘verdeelt in Twee Deelen’.
Het werk is niet als periodiek werk verschenen maar is, blijkens advertenties, in z’n geheel in september 1736 in de markt gezet. Buijnsters (1969) neemt de titel wel op in zijn lijst spectatoriale tijdschriften; reden waarom er toch een lemma aan wordt gewijd.

Bibliografische beschrijving
Het boek is opgebouwd uit 2 delen, bedoeld als hoofdstukken. Na de titelpagina (in zwart en rood) volgen II (Voorrede) + IV (Bladwyzer deel 1) + IV (Bladwyzer deel 2) + 287 (tekst) pagina’s in octavo.
Het titelvignet is vervaardigd door Jacobus van der Schley in 1734. De afbeelding stelt Pallas voor in een boekvertrek, bezocht door de Tijd met zeis. Terzijde enkele putti, in de weer met inktrollers, blijkbaar met het doel een boek te maken. De bij het vignet behorende legendum: ‘Geleerdheid, bloeiende in den druk / verwint den tyd, en ’t los geluk’. De uitgever heeft het vignet later ook gebruikt voor de Nederlandsche Letter-Verlustiging (1761-1763).

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘t’Amsterdam, By Jacobus Loveringh en Pieter Bormeester’.
In 1745 verscheen bij Loveringh een tweede druk onder de titel De Hollandsche zedemeester, leerende op eene bescheide wyze hoe zich een eerlyk man, en jonge juffrouw moet gedragen.

Inhoud
Het eerste deel bevat 24 zedekundige verhandelingen over ‘de pligt en ’t gedrag van een eerlyk Man’. Bijvoorbeeld nr. 4: ‘Een eerlyk Man draagt ongemeene zorg voor de opvoeding zyner Kinderen’ en nr. 12 ‘Een eerlyk Man is geen vleier, en wil voor een zoodanigen niet gehouden worden’.
Het tweede deel bevat 34 verhandelingen over ‘de Pligt en ’t gedrag van een eerlyke Juffer’. Het zijn ‘Raadgevingen aan een jonge Juffer om zig in de Verkeering der Weereldt te bestieren, en om de misslagen te vermyden, welke ze ‘er in zou kunnen begaan’. De raadgevingen hebben onder meer betrekking op liefde, huwelijk, schoonheid, zedigheid, nieuwsgierigheid, kleding, studie, tafelmanieren.

Relatie tot andere periodieken
De vermelding van Otto Mencke, redacteur van de Acta Eruditorum (Leipzig 1682 e.v.), in de Voorrede, doet vermoeden dat het hier om een vertaling uit het Duits gaat. Dit is evenwel niet aangetoond.

Exemplaren
STCN 184039363
Full text

Literatuur
¶ P.J. Buijnsters, ‘Bibliografie 18e-eeuwse spectatoriale tijdschriften in Nederland’, in: Documentatieblad Werkgroep Achttiende Eeuw1969, p. 16-25, aldaar p. 24.

Rietje van Vliet