Hoogduitsche Hollandsche Courant (1785-1788)

Titelbeschrijving
Holländische Hochdeutsche Zeitung.
De short title van de afzonderlijke afleveringen: Holländische Zeitung.
In de volksmond heette deze Duitstalige krant de ‘Hoogduitsche Hollandsche Courant’. Dit rechtvaardigt een beknopte beschrijving ervan in de ENT.

Periodiciteit
De eerste aflevering dateert van 4 januari 1785 maar werd voorafgegaan door een ‘Anzeige an das deutsche Publicum’. Daarin worden de plannen uiteengezet.
Het nieuwsblad verscheen tweemaal per week. Sautijn Kluit signaleerde nog in 1870 een nr. 17, d.d. 8 februari 1788, in de Bibliotheek der Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (UB Leiden). Dit exemplaar was daar echter niet meer via de catalogus te vinden.

Bibliografische beschrijving
Het titelblok bevat een titelprent met twee figuren in de wolken, zittend aan weerszijden van een schild, met daarin het motto ‘Wahrheit und Tugend zum Ziel’. Verder: volgnummer en datum.
De tekst is opgemaakt in twee kolommen, Duitse fraktur en bladspiegel zwart omrand.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Diese Zeitung wird ausgegeben zu Amsterdam, by J.C. Roeder, in de Heerestraat, und ferner in der hatze Republ. Sumptibus Societatis’. De prijs is ƒ 6, aldus de advertentie in de Zuid-Hollandsche Courant van 4 november 1785.
Diverse advertenties in patriotse kranten geven inhoudsbeschrijvingen, waaronder de zojuist genoemde advertentie, waarin ook wordt gemeld dat het ‘merkwaardig Vaderlandsch Dagblad […] by continuatie met succes [wordt] uitgegeeven’.

Medewerkers
Volgens opgave van Sautijn Kluit (p. 41): Jan Hendrik Zwildens (SWILDENS). Deze naam komt overeen met de initialen J.H.S., volgens de Jaarboeken van het Koningrijk der Nederlanden (deel 4, augustus 1787, p. 4082) de ‘Schryver der Hollandsche Hoogduitsche Courant’.
De vertaler van de vertogen van Swildens in het Duits was  volgens het Rechtsgeleerd Magazijn (1809, p. 333) Esdras Heinrich MUTZENBECHER, predikant van de Lutherse gemeente te Amsterdam.

Inhoud
Duitstalige patriotse krant.
De doelgroep bestaat volgens de advertentie in de Rotterdamse Courant van 4 juni 1785 uit Duitsers en ‘het onze Hoogduitsche Medeburgers, zoo wel Militairen als anderen’.

Relatie tot andere periodieken
De Nederlandsche Courant van Harmanus Koning neemt uittreksels van de ‘Hoogduitsche Hollandsche Courant’ op, bijvoorbeeld op 9 maart 1785.

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: OTM: OG 63-2089
¶ Full tekst deel 1

Literatuur
¶ W.B.S. Boeles, De patriot J. H. Swildens, publicist te Amsterdam, daarna hoogleeraar te Franeker: zijn arbeid ter volksverlichting geschetst (Leeuwarden 1884)
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De Noordhollandsche, Diemer- of Watergraafs-Meersche, en beide Nederlandsche Couranten’, in: Bijdragen tot Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde 6 (1870), p. 365-409 (overdruk, p. 41).

Rietje van Vliet