Instellinge en Regels van het Alder-Christelykste Artz-Broederschap der Christelyke Leeringhe (1703-1739 en volgende)

Titelbeschrijving
Instellinge en Regels van het Alder-Christelyckste Artz-Broederschap der Christelycke Leeringhe, op-gerecht in de Cathedrale en de vier andere Parochiale Kerken. Der Stadt Antwerpen.

Periodiciteit
Maandelijks blad. De eerste aflevering komt uit ‘Augustus Ao 1703’ waarna het blad regelmatig t/m december 1708 verschijnt. Op de laatste pagina van dat nummer vindt men: ‘Eynde van het I. Deel beginnende Augustus 1703’.
Er verschenen 9 delen die elk vier jaar bestrijken. De laatste aflevering kwam in december 1739 uit. Smeyers (1975) meldt dat het blaadje met enige onderbreking tot 1893 bleef verschijnen. Vermoedelijk werd het na 1739 voortgezet onder een andere titel.

Bibliografische beschrijving
In duodecimo. In het bestudeerde deel 1 bevat elke aflevering 4 ongenummerde pagina’s, met uitzondering van de wat langere laatste aflevering, waarin de vroege geschiedenis van de kerk wordt behandeld. De eerste bladzijde is altijd gevat in een guirlande of sierrand, en geeft na een religieuze illustratie (houtsnede) de maandaanduiding en een onderwerpsregel.
Het voorwerk (4 bladzijden) bevat behalve de titelpagina een aanbeveling van de Antwerpse bisschop Fr. Reginaldus Cools. Daarna volgen nog twee gebeden.
De ‘negen deeltjes’ eindigen met een algemeen register.

Boekhistorische gegevens
Impressum nr. 1: ‘T’Antwerpen, By Johannes van Soest, Boeck-drukker, ende Boeck-verkooper, wonende op de groote Merckt in de Pauw. 1703’.

Medewerkers
M.J.C. (1856) noemt het onwaarschijnlijk dat de negen deeltjes ‘door dezelfde hand bewerkt zijn’, aangezien de ‘blaadjes over eene reeks van meer dan 36 jaren loopen’.

Inhoud
Bisschop Reginaldus schrijft in zijn aanbeveling dat de broederschap teksten distribueert ter instructie aan kinderen die zich voorbereiden op eerste communie of vormsel, met opmerkingen over te verdienen aflaten.
In het algemeen wordt per aflevering een geloofswaarheid, of een daarmee samenhangende episode uit het leven van Christus behandeld. De vorm is die van de korte uiteenzetting, waarna in vraag-en-antwoord de materie didactisch wordt gecontroleerd.

Exemplaren
¶ Gent, Universiteitsbibliotheek: THEOL. 4498
¶ Full text deel 1deel 2deel 3deel 4deel 5deel 6deel 7deel 8 en deel 9

Literatuur
Theo Clemens, ‘De Antwerpse suffragiën (1703-1739). Het wegen van een gedrukte bron’, in: De Gulden Passer 85 (2007), p. 105-140
¶ J. Smeyers, ‘De Nederlandse letterkunde in het Zuiden’, in: De letterkunde in de achttiende eeuw in Noord en Zuid 1975, p. 439
¶ M.J.C., ‘Maandelijke blaadjes’, in: Navorscher 6 (1856), p. 249.

André Hanou