Joodsche Brieven (1737)

Titelbeschrijving
Joodsche Brieven: of Wijsgeerige, Historische en Critische Verstandhoudingen, tussen Een reizende Jood in Parijs, en zijne Correspondenten op verscheide plaatsen. 

Periodiciteit
Maandags weekblad, aldus advertentie in de ’s Gravenhaegse Courant van 1 maart 1737 (30 nrs.).

Bibliografische beschrijving
In octavo.

Boekhistorische gegevens
‘In ’s Gravenhage, By Isaac vander Kloot, 1737’. In de Leydse Courant van 4 februari 1737 worden van het ‘Weekelyks Blaadje’ de volgende verkoopadressen genoemd: H. Uytwerf (Amsterdam), J.D. Beman (Rotterdam, J. Bosch (Haarlem), A. Beman en R. Boiter (Delft), Van Braam (Delft), J.A. Langerak (Leiden), A. Staal (Gouda), H. Besseling (Utrecht), A. Meerkamp (Middelburg), J. van den Kieboom (Breda).
Het Franstalige origineel was erg populair: deel 1 kende een oplage van zo’n 1000 tot 2000 exemplaren. Welke oplage de Nederlandse vertaling had, is niet bekend.

Medewerkers
Het betreft een vertaling van Jean-Baptiste de Boyer marquis d’ARGENS, Lettres juives (1736). De schrijver werd sterk beïnvloed door de ideeën van Pierre Bayle en Spinoza. Hij woonde in de jaren ’30 in de Republiek. De vertaler is onbekend.

Inhoud
In briefvorm worden verschillende regeringsvormen met elkaar vergeleken. De brieven worden door twee ‘joodse’ auteurs overhandigd aan figuren als Don Quichotte en zijn knecht Sancho Panza. De windmolensbestrijder geldt als persiflage op de Contra-Reformatie en de godsdienstwaan der inquisiteurs.
Het doel is ondeugden als huichelachtigheid, hypocrisie, bijgeloof, godsdienstwaan en fanatisme te bestrijden. De Republiek en Engeland gelden als ideale, want tolerante landen voor Verlichte filosofen als Bayle, Descartes, Locke en Spinoza.
De formule ‘vreemdeling observeert een aspect van een buitenlandse samenleving’ past in een trend die in gang is gezet door Montesquieu. Deze schreef Lettres persanes (1730). Vergelijkbare titels zijn Lettres turques (1730), Lettres chinoises (1739/1740), Lettres d’une Péruvienne (1747) en Lettres iroquoises (1752).

Exemplaren
STCN 312804024

Literatuur
¶ Lemma ‘Lettres juives’ in Dictionnaire des journaux, 1600-1789 (geraadpleegd 12-3-2018).

Rietje van Vliet