Kort Begryp, en ’t Voornaemste Margh Van allerley onlanghs uytgekoomene Boecken (1703)

Titelbeschrijving
Kort Begryp, en ’t Voornaemste Margh Van allerley onlanghs uytgekoomene Boecken in verscheydene Talen en Gewesten van Europa; soo in alle soorten van geleerdheid, als insonderlinge Curieusheden, uytsteeckende Konsten, en wonderlijcke Voorvallen. Met scharpsinnige, nuttige, oordeel-uytende, en te gelijck vermaeckelijcke Redenvoeringen over d’aenmercklijckste Stoffen, ten dienstigen gebruycke voor alle Staeten van Menschen. Uytgekipt en Vertaeld uyt de Maendelycke Gespraecken over Allerley Boecken &. van den seer geleerden en vermaerden Heer Tenzelius, met byvoegingh van den Inhoud veeler anderer nieuwe Wercken.

Periodiciteit
Het is niet duidelijk of deze Nederlandstalige uitgave als periodiek is verschenen. In het Voor-Beright schrijft de Nederlandse bewerker dat hij onder druk van de uitgever ‘dit Proefje’ heeft vervaardigd. Deze had geëist dat het ‘vroegh in November gereed [moest] sijn’. Indien de lezers ‘in dit Deeltje eenig behaegen vinden’, volgen er meer delen. Of hij met deze volgende ‘Deeltjes’ tijdschriftafleveringen bedoelde, die mogelijk maandelijks moesten verschijnen, blijft ongewis. Vermoedelijk viel het debiet tegen en heeft de uitgever het Kort Begryp na dit eerste deel beëindigd.

Bibliografische beschrijving
Het werk telt 346 pagina’s in octavo, exclusief het ongenummerde voorwerk (titelpagina, Voorberight) en dito nawerk.

Dit nawerk bestaat uit een register op besproken boeken, een onderwerpsregister en een ‘Naem-Lyst van de meeste autheuren, in dit eerste deel deeses wercks aengetrocken tot bevestigingh der voorgedragene saecken; welcker eenige oock of gepreesen, of tegengesproocken werden’. Net als deze registers koersen de glossen in de marges de lezer door de tekst.

Boekhistorische gegevens
Blijkens het impressum is het werk in 1703 uitgegeven ‘T’ Utrecht, By Wilhelm van Poolsum, Boeckverkooper’.

Medewerkers
Het Kort Begryp is een vertaling/bewerking van het geleerdenblad Monatliche Unterredungen einiger guten Freunde Von Allerhand Büchern und andern annehmlichen Geschichten (1689-1698), geschreven door de Duitse polyhistor en historiograaf Wilhelm Ernst TENTZEL (Tentzelius) (1659-1707).
De bewerking tot Kort Begryp staat op naam van de Utrechtse veelschrijver Simon DE VRIES (1628-1708).

Inhoud
Bedoeld als een geleerdentijdschrift met recensies.
In zijn ‘Voorberight’ schrijft De Vries dat hij niet alles uit de Monatliche Unterredungen heeft overgenomen omdat ‘’er seer veele dingen in verhandeld wierden, welcke onse Leesers of verdrietlijck souden vallen, of ten vollen bekend sijn’. Hij besloot daarvoor in de plaats ‘den Inhoud van andere onlangs-uytgegaene (en die noch onder den voortgang deeses Wercks souden uytkoomen) daer tusschen te voegen’. Dit heeft erin geresulteerd dat alles wat onder de namen Constantin, Leonhard en Antonius wordt uitgesproken, afkomstig is uit Tentzels werk, zij het dikwijls ingekort, en alles wat onder de namen van Bibliander, Desiderius en Jocosus wordt gezegd, De Vries’ eigen toevoegingen zijn.
De recensies zijn geschreven in een socratische dialoogvorm. Telkens bevinden de geleerde hoofdpersonen zich in een van hun privébibliotheken om de onlangs verschenen boeken te bespreken. De overgangen van het ene boek naar het andere zijn nauwelijks zichtbaar, vooral omdat tussenkopjes ontbreken.

Exemplaren
STCN 229860885
Full text

Literatuur
¶ Arianne Baggerman, Een drukkend gewicht. Leven en werk van de zeventiende-eeuwse veelschrijver Simon de Vries (Amsterdam 1993).

Rietje van Vliet