Ledig-Ganger, of Dwaal-Ligt (1748)

Titelbeschrijving
De Ledig-Ganger, of Dwaal-Ligt.

Periodiciteit
Van dit blad zijn slechts nr. 3 (14 februari 1748), nr. 6 (26 maart 1748) en nr. 14 (20 augustus 1748) bekend.

Bibliografische beschrijving
Het titelblok van de bewaard gebleven afleveringen in kwarto bevat: nummeraanduiding, titel en datum. Nr. 14 is gepagineerd: p. 55-58.

Boekhistorische gegevens
Colofon: ‘t’Amsterdam, by de Wed: J. van Egmont en Zoon’.

Medewerkers
De auteur is, volgens diens eigen zeggen, ‘H.G.’.
Bostoen (2014) schrijft het tijdschrift toe aan Henricus (Henric) GOCKINGA (1718-1772). Gockinga studeerde sinds 1740 theologie in Leiden. In 1742 werd hij als predikant beroepen in Wilnis, waar hij tot zijn dood voorging. Zijn leven lang was hij een verwoed verzamelaar van incunabelen.
De toeschrijving is gebaseerd op nr. 1 van de Twee-en-Vyftig Samenspraken (1753), waarin de auteur zegt al tien jaar bezig geweest te zijn met het schrijven van respectievelijk de ‘Mercuur’, ‘’t ‘Verwarde Kluwetje’ (dit is de subtitel van het blad bekend als Arlequin Alchimist, uit 1742), de ‘Ledigganger’ en de ‘Patriot’.
Hoewel al deze titels geschreven kunnen zijn door een en dezelfde auteur, blijft de toeschrijving van de Ledig-Ganger aan Gockinga twijfelachtig. De serieuze predikant die Gockinga is, valt namelijk moeilijk te rijmen met een blaadje als dit. In zijn latere werk profileert hij zich nauwelijks als een beroepsschrijver voor de grote massa en ook uit hij nergens zijn grote bewondering voor Jan van Gijzen en diens mercuren (p. 405), zoals de auteur van Twee-en-Vyftig Samenspraken dat zegt te doen.

Inhoud
Het blad behandelt politiek nieuws: de ontwikkeling van de gebeurtenissen in Europa, nu de voorbereidende besprekingen van het vredescongres in Aken begonnen zijn. De Ledig-ganger doet dit in de vorm van een gesprek in een herberg, tussen hemzelf, een Fransgezinde en twee prinsgezinden.
Blijkbaar heeft het woord ‘Ledig-ganger’ hier de betekenis van rondslenterende flaneur, iemand die hier en daar nieuwtjes opvangt en beluistert.

Exemplaren
STCN 304604712
¶ Full text nr. 3

Literatuur
¶ Rietje van Vliet, ‘”Myne boeken zyn weinig, hebbende niet meer, dan 4 kassen vol”. Henricus Gockinga (1718-1772), de onbekende vertaler van Meermans Uitvinding der boekdrukkunst‘, in: Jaarboek van het Nederlands Genootschap van Bibliofielen 2018
¶ Karel Bostoen, ‘Een fan van drie Willems. De Arlequin Alchimist (1742) van Henricus Gockinga’, in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 37/2 (2014), 161-174.

André Hanou
update 20-5-2019