Mengelwerk van het Dordrechts Gedenkboek (1785-1787)

Titelbeschrijving
Mengelwerk van het Dordrechts Gedenkboek. Eerste [Tweede, Derde] deel.

Periodiciteit
Vermoedelijk wekelijks of tweewekelijks verschenen periodiek, ter opvolging of vervanging van het Dordrechts Gedenkboek (1785). Het eerste gebundelde deel lijkt herkenbaar uit 16 afleveringen (doorgaans zo’n 24 bladzijden) te bestaan; nadien is dat wat moeilijker vast te stellen.
Buiten de drie delen bestaat een losse band met diverse afleveringen, met materiaal lopend ten minste tot in juli 1787.

Bibliografische beschrijving
Het titelblok is steeds identiek aan de titel. Een aflevering begint doorgaans met een citaat, waarna ingekomen brieven, teksten en documenten volgen. Er bestaan, voor zover bekend, drie gebundelde delen (respectievelijk VIII+ 406 pagina’s; VIII + 524 pagina’s; VI + 440 pagina’s) en één los stuk met diverse afleveringen (92 pagina’s totaal).
Het voorwerk van deel 1 heeft op de versozijde van de titelpagina een citaat uit ‘juffrouw van Merken’, de Brief van C. Civilis aan Julius Briganticus (1762), p. 114; verder een korte inhoudsopgave van dit eerste deel. Het voorwerk van de volgende gebundelde delen heeft een vergelijkbare opbouw.

Boekhistorische gegevens
De impressa van de drie ‘volledige’ delen luiden telkens: ‘Te Dordrecht, Bij Hendrik de Haas, 1785 [1786, 1787]’.

Medewerkers
Het NNBW meent dat deze periodiek het resultaat is van een collectief van schrijvers onder redactie van A.J. VERBEEK (1758-1829).
Verder vindt men in deze periodiek de namen van honderden medewerkers en inzenders, zoals: GB, VB, AG, R. Arends, A. Erasmi, GL, Servaas van de Graaf, A. Lammewel, mej. A.M., P. Raas Lz, N. de Rouw, Arend Ruts, PJVS, Katharina van Trigt geb. Hofman, ADV, BDV. Verder houden velen zich schuil achter fictieve namen als Pieter Patriot, D. Eenvoudig, Schutters-hart, Jan Voorzigtig.

Inhoud
In deel 1 wordt uitgelegd dat het doel was om het Dordrechts Gedenkboek onafgebroken te kunnen vervolgen en daarom

de stukken, welken wij ontvangen, en den aandagt onzer Medeburgeren waardig oordeelen, nu en dan afzonderlijk bij wijze van mengelingen, onze Stadgenooten mede te deelen, waar van dit eerste Stukje tot een proef kan verstrekken. (p. 1)

Het gevolg is een soort documentatie rond de politieke ontwikkelingen in Dordrecht (waarvan de landelijke niet geheel uitgesloten blijven). Zo vindt men namenlijsten van vrouwen, donatrices, die hielpen bij de uitrusting van het vrijkorps, plus bijbehorende speeches bij de oprichting daarvan, door J. van Meteren. Geleidelijk aan wordt de toon steeds meer anti-‘aristocratisch’.

Relatie tot andere periodieken
Het Mengelwerk is een voortzetting van het Dordrechts Gedenkboek (1785).
Opvallend is een discussie met de Politieke Kruier (p. 142-146). Verder lijkt er een relatie te bestaan met het Zakboek van Demofilus, ‘bij den Uitgeever dezes onlangs uitgekomen’ bij wie mej. A.M. haar vragen wel zal vinden beantwoord te hebben (p. 316). Dit Zakboek van Nederlands volk, voor patriotten, antipatriotten, aristocraten en prinsgezinden (1785-1786), geschreven door Demofilus (door de STCN toegeschreven aan Franz Georg Christopher Rütz) heeft weliswaar een ‘tweede stuk’ maar kan zelf niet als aparte periodiek worden beschouwd: er was vanaf het begin geen vervolg-intentie ingebouwd.

Exemplaren
¶ Leiden, Universiteitsbliotheek: 1147 I 2-5 (Mengelwerk)
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: PFL 21041 en 21298 (Zakboek van Nederlands volk)
¶ Full text deel 1deel 2deel 3 en extra band

André Hanou