Mercurius (1772-1773)

Titelbeschrijving
De Mercurius. 

Periodiciteit
Van dit maandagse weekblad resteert slechts nr. 32 (3 mei 1773). Voor nr. 1 wordt geadverteerd in de Leydse Courant van 5 oktober 1772. Het is onbekend of de Mercurius een gehele jaargang volgemaakt heeft.

Bibliografische beschrijving
Het blad is in groot octavo. Nr. 32 is gepagineerd 249-256.

Boekhistorische gegevens
Colofon nr. 32:

In ’s Hage by J.P. Wynands en du Mee, Rotterdam de Vissen, Middelburg Gillissen en Bohêmer, Amsterdam Moll en Demter, Lyden Heiligerd en F. de Does, Utregt de Waal en Otterloo, Haarlem van Delden, Delft Smout, Gouda van der Klos, Dordregt P. van Braam, Alkmaar Verlaan, Hoorn J. Korver, Monnikkendam de Gorter, Leeuwaarden Wigeri, Groningen Barlinkhoff, Franequer Udink.

In genoemde advertentie voor nr. 1 wordt echter F.H. Demter opgevoerd als uitgever van dit elke maandag uitkomende ‘aangenaam en Geestig Vertoog, waar in over alle voorvallende Zaaken op een Bespiegelende trant zal gehandeld worden’. De prijs blijkt daar 1½ stuiver. Demter blijft adverteren, voor de nrs. 4, 13 en 16. Dit laatste nummer blijkt een extra-nummer te zijn.

Medewerkers
Mogelijk is Klaas HOEFNAGEL (1735-1784) de auteur. Zeker is dit niet.

Inhoud
De Leydse Courant van 30 december 1772 beschrijft het blad als ‘een Vroolyk, Nuttig, Leerzaam, Oordeelkundig, Schertzend en Vermaakelyk Week-blad’. Uit deze advertentie wordt men verder gewaar dat de inhoud van nr. 13 was: ‘eene schertzende verhandeling over het niet bewaren zyner eigen geldspecien, en de gevolgen van het aanstellen ener, of meerder, cassieren en banqueroeten daar uit onstaande, benevens de fabel van Ot, Kaatje en meer anderen’.
Nr. 14 gaf – aldus de Leydse Courant van 4 januari 1773 – ‘aaneengeschakelde Aanmerkingen over de Nieuwe jaars dag, de gemeende en onwelmeenende wenschingen, die op dien tyd voorvallen’.
Op 13 januari 1773 wordt in dezelfde krant het extra nr. 16 aangekondigd. Dit bevatte ‘Aanmerkingen over de tegenwoordig in zwang gaande projecten en plans tot herstel der kwynenende koophandel, benevens eenige hulpmiddelen, tot verbetering en voorkoming der verdere en nadelige gevolgen, die daar uit zouden kunnen ontstaan enz.’.
Het nog bestaande nr. 32 heeft als inhoud, na een vierregelig motto: een monoloog door ‘Knaap’ over oorlogsdreiging, waarop een replicatie van Momus volgt. Verder een gedicht ‘Vergelyking van het onderscheid dat ’er tusschen den bie en mier gevonden word’ en een zeer lang gedicht over de nieuwe Amsterdamse schouwburg die gebouwd wordt op het Leidseplein, en over het nut van toneel.

Exemplaren
STCN 15065698X
¶ Full text nr. 32

Literatuur
¶ A.J. Hanou, ‘Bibliografie Nicolaas Hoefnagel (1735-1784), I’, in: Documentatieblad Werkgroep 18e eeuw nr. 18 (januari 1973) p. 21-43, in het bijzonder p. 9 en 34-35 en de aldaar genoemde literatuur.

André Hanou
update 19-12-2021