Nationaale Bataafsche Vrydagse Courant (1798) – editie Leeuwenstein

Titelbeschrijving
Nationaale Bataafsche Vrydagse Courant – Toegewyd aan Waarheid en Gezond Verstand.

Periodiciteit
Van deze vrijdagse krant zijn drie afleveringen bekend, gedateerd 1, 8 en 12 juni 1798 (nrs. 22 en 23, en een Extraordinaire Nationale Bataafsche Dingsdagse Courant). Vermoedelijk is de krant pas op 1 juni 1798 van start gegaan en hebben de nrs. 1-21 nooit onder de titel Nationaale Bataafsche Vrydagse Courant bestaan.
Een aanwijzing daarvoor is te vinden in het titelblok, waarin verwezen wordt naar de Nationaale Bataafsche Donderdagse Courant (1797-1798) van Jan Greeven. ‘Deeze Courant’, zo citeert Sautijn Kluit (1882) de aflevering van de vrijdagse krant van 8 juni 1798 (nr. 23), werd voorheen by de Burger Jan Greeven te Amsterdam’ uitgegeven
Nr. 22 (1 juni 1798) van de vrijdagse krant zou heel wel een vervolg kunnen zijn op nr. 21 (24 mei 1798) van de donderdagse krant van Greeven. Bekend is dat deze zich eind mei/begin juni in Den Haag bevond – hij was daar werkzaam als ‘commis notularis’ van de Eerste Kamer van het Vertegenwoordigend Lichaam – waar hij bij de staatsgreep van 12 juni 1798 werd gearresteerd. In die periode is zijn donderdagse krant vermoedelijk niet verschenen; er zijn althans geen afleveringen uit die tijd bekend. Misschien heeft iemand in Den Haag het roer overgenomen en in de aanloop naar de staatsgreep de donderdagse krant – inclusief de nummering – als vrijdagse variant voortgezet?
Tegen deze laatste mogelijkheid pleit echter het volgnummer dat Greeven na zijn vrijlating gebruikt voor zijn eerstvolgende donderdagse krant, gedateerd 24 augustus 1798 (nr. 22). Met de nummering sluit hij namelijk aan bij wat zijn eigen laatste aflevering in mei was en niet bij het laatste volgnummer van de vrijdagse krant. (Of wil Greeven hiermee alleen maar zeggen dat hij geen bemoeienis heeft gehad met de vrijdagse krant?)
Met de titel van nr. 22 laat Greeven zien dat zijn krant echt op donderdag verschijnt, zij het deze ene keer op vrijdag: Nationaale Bataafsche Voor ditmaal Vrydagse Courant. De laatste bekende aflevering van de Nationaale Bataafsche Donderdagse Courant is van 30 augustus 1798 (nr. 23).

Bibliografische beschrijving
Half blad folioformaat, tweekoloms opmaak.
Motto: ‘Vryheid, Gelykheid, Een en Ondeelbaarheid’.
Het titelvignet is een krans met daarin de woorden ‘Toegewyd aan Waarheid en Gezond Verstand’.

Boekhistorische gegevens
Uitgegeven in Den Haag, ‘by J.C. Leeuwestyn, in de Pooten over de Hofstraat’, voor rekening van de redacteur.

Medewerkers
De anonieme redacteur moet een sympathisant van Greeven zijn geweest.

Inhoud
Radicaal-revolutionair blad, sympathiserend met de unitariërs die bij de staatsgreep van 22 januari 1798 aan de macht waren gekomen. De drie bewaard gebleven afleveringen dateren uit de periode vlak voor de staatsgreep van 12 juni 1798.

Relatie tot andere periodieken
De relatie met de Nationaale Bataafsche Donderdagse Courant (1797-1798) is hierboven reeds besproken. 
Andere concurrenten waren de alternerende [Constitutioneele] Oprechte Nationaale Courant (1797-1798) en de [Constitutioneele] Oprechte Bataafsche Courant (1797-1798), geredigeerd door Johannes Henricus Redelinghuys en zijn opvolgster Maria Bos.

Exemplaren
¶ Den Haag, Koninklijke Bibliotheek: KW 1646 C 19 [2]

Literatuur
¶ Joris Oddens en Jouke Turpijn, ‘Waarheid en gezond verstand in het Nederlandse parlement rondom 1798 en 1848’, in: Carla van Baalen e.a. (red.), Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2010, p. 23-35
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘Nationaale en Bataafsche Couranten’, in: De Nederlandsche Spectator 1871, p. 401-404 en 412-414.

Rietje van Vliet