Nationaalen Schildwagt (1797)

Titelbeschrijving
Den Nationaalen Schildwagt.

Periodiciteit
Het blad verscheen tweemaal per week, op dinsdag en vrijdag. De eerste 30 bewaard gebleven afleveringen dekken de periode 28 februari t/m 9 juni 1797. Saakes meldt in zijn Naamlijst van december 1797 dat er 37 afleveringen ‘compleet’ waren (p. 408).

Bibliografische beschrijving
Uitgave in octavo. De eerste aflevering heeft 10, de daarop volgende telkens 8 pagina’s. Het bewaarde geheel is doorgepagineerd 1-240. Daarvóór vindt men een soort schutblad, met french title. Het titelblok heeft steeds eerst de regel ‘Het heil des volks is de hoogste wet’. Daarop volgt de titel, nummer- en datumaanduiding.

Boekhistorische gegevens
Colofon nr. 1: ‘Word uitgegeeven by F. Sluyter, Boekverkoper in de Tweede Waagenstraat, in ’s Hage, en verder in allen Nederlandsche Steeden, by de voornaamste Boekhandelaars, des Dingsdags en Vrydags à 6 duiten per Nommer’. Vanaf nr. 6 komen hier als verkopers bij: Cornel (Rotterdam), Poelman (Delft), Coster (Leiden), Roos en Brave (Amsterdam). Later wordt deze lijst nog uitgebreid.
Volgens Saakes’ Naamlijst van december 1797 kostte de complete set van 37 afleveringen ƒ 1:7:12 (p. 408).

Medewerkers
Scheltema (1849) meent dat de politicus Jacobus SCHELTEMA (1767-1835) medewerker van het blad is geweest.

Inhoud
Gematigd politiek tijdschrift. De toon wordt gezet door een aantal samenspraken, beluisterd in een Haags bierhuis, tussen een boer (orangist), een burger (een ‘doldriftig patriot’) en een ziekentrooster (een moderaat). De sympathie ligt bij deze laatste.
Zij discussiëren over de meest recente politieke ontwikkelingen, of wisselen van gedachten over hoe dat werkt: die Nationale Vergadering, de vrijheid van drukpers, de politieke clubs en sociëteiten. Er komen ook andere samenspraken voor: in een jaagschuit, of tussen ‘de’ auteur zelf met Rechtuit en Weetgraag. Gaandeweg wordt veel ruimte besteed aan de rubriek ‘Invallende gedachten’.
Het geheel is duidelijk bedoeld als voorlichting voor de gewone man. Vandaar waarschijnlijk ook de intermezzi in ‘gotische’ letter. Het in opvallend helder proza geschreven blad heeft de functie van Schildwagt: het luistert en waarschuwt wanneer er onraad is.

Exemplaren
¶ Utrecht, Universiteitsbibliotheek: Br. 183-4 (nrs. 1-30)

Literatuur
P. Scheltema, Het leven en de letterkundige verrigtingen van den geschiedschrijver, Mr. J. Scheltema (Amsterdam 1849), p. 36.

André Hanou