Titelbeschrijving
Natuur- en Zedekundige Beschouwing der Aarde en haar Bewoneren, gevolgd naar het Hoogduitsch van J.F. Zöllner en J.S. Lange.
Titel volgens een advertentie in de Leeuwarder Courant van 8 juli 1789.
Periodiciteit
In genoemde advertentie wordt geadverteerd voor deel 1. In de toelichting wordt gezegd dat het werk eerder is uitgegeven in Duitsland, als weekblad, ‘met een aanhoudend allerbest gevolg’. De vertaling moet nog hoger gewaardeerd worden omdat nu ‘de onderscheiden Onderwerpen niet afgebroken, maar behoorlyk aan een geschakeld’ behandeld worden, en ‘het geheele Werk in bekwame Hoofdstukken en Paragraphen verdeeld is’.
Er is ten minste ook nog een deel 10 verschenen blijkens de bespreking in de Algemene Konst- en Letterbode 1795, nr. 81. In 1795 verscheen een Beredeneerd Register op het geheel.
Bibliografische beschrijving
In octavo.
Boekhistorische gegevens
In verschillende advertenties worden als uitgever genoemd: H.A. de Chalmot te Kampen, en Martinus de Bruyn te Amsterdam. De prijs van deel 1 was ƒ 2:16.
Inhoud
Het oorspronkelijke weekblad verscheen van 1 januari 1784 t/m 27 december 1789 als Wöchentliche Unterhaltung über die Erde und ihre Bewohner en werd later vervolgd als Wöchentliche Unterhaltung über die Charakteristik der Menschheit.
Een indruk van de inhoud, althans van deel 5, vindt men in een advertentie voor dat deel, in de Leydse Courant van 30 juli 1792:
Het bevat in drie Hoofdstukken de volgende belangryke zaaken: I. Algemeene beschouwing van den mensch; te weeten: van zyne gestalte, gelaat en gelaatskunde; uiterlyke verscheidenheit […]; ’s menschen lichaamlyke grootte; en van de sterkte en duurzaamheid van zyn ligchaam. II. De veranderingen in ’s menschen ligchaam, door uiterlyke omstandigheden, als: veranderingen voortkomende uit de luchtgesteldheid; uit het voedsel; uit de zeden en gewoonte; uit de staatsgesteldheid, regeeringswyze, en godsdienst van een volk. III. Verhandeling over de eenheid des menschlyken geslachts. Dezelve is zeer gewigtig, en toon, dat, wyl het menschelyk geslacht maar één talryke familie uitmaakt, de weezenlyke rechten en gelykheid der menschen onwederspreeklyk zyn. Dus loopt in dit werk alles te samen, om het tot een leerzaam en vermaaklyk leesboek aan te pryzen.
Het doel van het werk vindt men hier eveneens vermeld: ‘Het allerloflykst oogmerk der schryveren van dit werk [is], om, namelyk, hunne leezers, door de beschouwing der natuur, tot de kennis en vereering des Godlyken Scheppers en zyne voorzienigheid op te leiden’.
Het werk werd uitgebreid besproken in de Vaderlandsche Letter-Oefeningen.
Exemplaren
Geen exemplaar gevonden.
André Hanou
