Titelbeschrijving
Natuurkundige Verlustigingen, behelzende Microscopise waarneemingen van In- en Uitlandse Water- en Land-Dieren. Door Martinus Slabber, lid van de Keizerlyke Academie der Natuur-Onderzoekeren.
Periodiciteit
In de voorrede bij het ‘Eerste stukje. 1769’ zegt de auteur nu te beginnen, maar al 20 platen in voorraad te hebben. ‘Belangende den tyd, zal ik ieder Stukje om de drie maanden, of, zo kort my doenlyk is, laten uitkomen, tot dat het behoorlyk één of mogelyk wel door myn agtervolgen, tot twee Boekdeeltjes zal uitlopen’.
Slabbers bedoeling was dus de Verlustigingen periodiek te laten uitkomen, zij het mogelijk onregelmatig. Feitelijk zijn er nooit meer dan 18 afleveringen (platen) verschenen, aangezien uitgever Bosch in de Leydse Courant van 20 november 1778 adverteerde dat met het 17e en 18e stukje het werk nu compleet was, inclusief register en met natuurlijk de platen.
Bibliografische beschrijving
Het werk (in kwarto) bevat in het bestudeerde exemplaar: voorwerk plus 166 pagina’s, met daarnaast 18 platen (gegraveerd door R. Muys, naar tekeningen van Muys of Slabber zelf). Het voorwerk bevat titelpagina met vignet (behorend bij het geheel); en ‘Naamen der diertjes in dit werk beschreeven’.
De afleveringen bevatten telkens een plaat en acht pagina’s; steeds met een opdracht aan een Zeeuwse onderzoeker of begunstiger. Soms is de eigen titelpagina van een aflevering bewaard gebleven, zoals in het geval van nr. 1.
Boekhistorische gegevens
Titelpagina: ‘Te Haarlem, By J. Bosch, 1778’. De afleveringen apart kostten 18 stuivers (Leydse Courant 18 november 1774).
De 18 afleveringen, ‘zindelyk met Omber gedrukt, onafgezet’, kostten volgens de Leydse Courant van 20 november 1778 samen ƒ 6.
Het ongedateerde prospectus ‘wegens de afleevering van de beroemde Natuurkundige Verlustigingen’ is van Jan Barend Elwe uit Amsterdam.
Medewerkers
Martinus SLABBER (1740-1835), Zeeuw, was onder meer arts en amateur-zoöloog.
Inhoud
In de voorrede spreekt de auteur over het experimenteel onderzoek waarbij de wonderen der natuur Gods grootheid laten zien. In elke aflevering wordt zo’n wonder beschreven en getoond, onder kopjes als ‘Waarneeming van een schulp-spin, of aranea conchata’. Zo komen ook aan de orde allerlei ongewervelde beestjes als de ‘verwdraagende spin’, de ‘worm der vliegachtige tipulaas’ en de ‘zee-watervloo’.
Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: OG 63-646
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: KVB PPA 617:3 (prospectus)
¶ Full text
Literatuur
¶ W.S.S. van Benthem Jutting, ‘Martinus Slabber (1740-1835), amateur-zoöloog in Zeeland’, in: Archief Uitgegeven door het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1970, p.45-66.
André Hanou
