Titelbeschrijving
De Nederlandsche Spectator. In Vyftig Vertogen.
Periodiciteit
Saakes kondigt de eerste aflevering van dit dinsdagse weekblad aan in zijn Naamlijst van maart 1792 (p. 198). In december 1792 blijken de nrs. 1-50, mét titelpagina en inhoud, al te koop (p. 272). Dat op het toegevoegde titelblad het jaar 1793 vermeld staat, wil dus niet zeggen dat het blad in dat laatstgenoemde jaar verschenen is.
Bibliografische beschrijving
Het werk in octavo bevat IV + 398 bladzijden. In het voorwerk vindt men slechts de titelpagina en de ‘Korte inhoud der vertogen’. Elke aflevering heeft acht bladzijden en begint met een titelblok (met titel en nummeraanduiding).
Boekhistorische gegevens
Titelpagina: ‘Te Utrecht, By H. Van Otterloo. 1793’. De colofon van de eerste aflevering luidt: ‘Dit Vertoog zal alle Dingsdag à 1½ Stuiver worden Uitgegeven, en alomme te bekomen zyn in de Nederlandsche Steden’.
Pas later duikt de naam Van Otterloo in de colofons op. De nrs. 1-50 kostten volgens Saakes ƒ 3:17.
Medewerkers
Het werk wordt toegeschreven aan Dirk Cornelis VAN VOORST (1752-1833); dit is terecht gezien de verwijzing naar diens werk op p. 202.
Van Voorst was op dit moment gereformeerd predikant te Hien en Doodewaard. Later zou hij predikant worden te Leiderdorp en vanaf 1796 predikant in Amsterdam. Hij was een nogal polemisch ingestelde figuur die zich later zelfs zou wagen aan debatten over het kantianisme.
Inhoud
‘Ik moet ook eens een Weekblad schryven!’ begint de ‘Voorrede’, die de gehele eerste aflevering beslaat. De schrijver wil óók wel eens aan ‘Jok en Ernst’ doen, meldt hij. De licht sterniaanse toonzetting van de eerste afleveringen (compleet met ironische stijl, directe rede, liggende streepjes en toelichtend notenapparaat) verdwijnt gaandeweg. De spectator wordt vooral moralistisch. Onderwerpen zijn: de ware geleerde student, het rouwdragen, het complimenteren, verzenmakers, de sterke geest (esprit-fort), de mode. Hiernaast heeft de auteur een grote belangstelling voor taalkundige onderwerpen en spelling.
De atmosfeer is duidelijk protestants-christelijk.
Er wordt nauwelijks gebruikgemaakt van gevarieerde stijlmiddelen; er is geen poging tot genreverandering. Er is één mislukte poging, door middel van een ingezonden brief door boer Klaas Jaspers, een volkse toon aan te slaan.
Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: O 61-5697
¶ Full text
Literatuur
¶ NNBW, deel 10, p. 1134.
André Hanou
