Nederlangbroeksche Courant (1799)

Titelbeschrijving
Nederlangbroeksche Courant.
De oudst gedateerde aflevering heeft: Nederlangbroeksche Extra Courant.

Periodiciteit
Er zijn twee afleveringen bewaard, gedateerd 15 juni en 2 juli 1799.

Bibliografische beschrijving
Een amateuristisch vormgegeven krant (21,5×28,5 resp. 23×38 cm), gekenmerkt door slordig zetwerk en uiterst onregelmatige beïnkting. De aflevering van 15 juni 1799 is eenzijdig, in één kolom, bedrukt. In het titelblok staat in kapitalen de titel, dag en datum. De aflevering van 2 juli 1799 is tweezijdig en – alleen aan de voorzijde – in twee kolommen bedrukt. Het titelblok lijkt in opmaak enigszins op dat van echte kranten. Daaronder staat tussen haakjes vermeld: ‘Wy hebben opzettelyk deze grote letter genomen, tot gemak van by-zienden, die de brillen nu kunnen missen’.

Boekhistorische gegevens
De eerste aflevering heeft als impressum ‘Op Sandenburg by Lynden en Comp.’. De tweede: ‘Te Nederlangbroek by Cappel en Comp.’.

Inhoud
Satirisch blad; pastiche op reële kranten.
Benudina Maria de Beaufort (1771-1813), in wier archivalia de krant is aangetroffen, was in 1797 in het huwelijk getreden met Gijsbert Carel Cornelis Jan baron van Lynden van Sandenburg (1767-1850). Deze Utrechtse edelman was in 1782 brigadier van de gardes-du-corps van Willem v, werd in 1792 beleend met de voormalige ridderhofstad Sandenburg (Nederlangbroek, bij Wijk bij Duurstede), maar werd na de komst van de Fransen in 1795 van al zijn ambten en bedieningen ontheven.
De nieuwsberichten in de Nederlangbroeksche Courant hebben betrekking op lokale personen en gebeurtenissen. De Extra Courant van 15 juni 1799 bevat een zogenaamd officiële proclamatie van het departementsbestuur over het herstel in functie van schout Philip Christiaen Popp en de oude municipaliteit. Vervolgens worden de namen van het dorpsbestuur opgesomd. Mogelijk is het een verwijzing naar de bestuurlijke herindeling in 1798, waarbij Overlangbroek werd samengevoegd met Nederlangbroek.
De teneur van de krant van 2 juli 1799 is: het gaat slecht met de economie en slecht met de landbouw. Gelukkig doet het Hoogheemraadschap ‘ondanks alle soorten van Staats-Schokken’ zijn ‘vaderlyke’ werk. Intussen gaat het leven gewoon door. Bakker Wurster beveelt zijn kruidkoeken aan, weduwe Dompselaar adverteert dat ze behalve naaigerei nu ook een middel verkoopt om het land te bemesten, en schoolmeester De Vriend kondigt een wedstrijd hard zingen of schreeuwen aan.
De laatste twee annonces betreffen een opsporingsbericht voor de moord op de kinderen van mevrouw ’t Hoen, gepleegd ‘op een aanzienlyke Buitenplaats onder Nederlangbroek’; en een advertentie van twee à drie letterzetters die zich aanbieden, ‘genegen zynde, om onder een Meester te werken die zelv Instructie nodig heeft’, te bevragen op kasteel Sandenburg.

Exemplaren
¶ Utrecht, Het Utrechts Archief: toegang 53, Familie De Beaufort, inv.nr. 421.

Rietje van Vliet