Titelbeschrijving
Nieuw Algemeen Magazyn van Wetenschap, Konst en Smaak.
Periodiciteit
De frequentie van de afleveringen is niet geheel helder. Vermoedelijk kwam elke maand een aflevering (‘stukje’) uit, telkens uitsluitend betrekking hebbend op één van de in de titel genoemde rubrieken. Zeker is dat drie van dergelijke ‘stukjes’ werden verzameld als ‘stuk’ in een halfjaardeel, met eigen titelpagina en/of voorwerk.
Twee stukken vormden een jaargang (deel 1 t/m 5): 1792 (deel 1), 1794 (deel 2), 1796 (deel 3), 1797 (deel 4) en 1799 (deel 5).
In de Naamlijst van Saakes wordt het bestaan van het eerste stukje gemeld in oktober 1791 (p. 154).
Bibliografische beschrijving
Deel 1 bevat VIII (french title, titelpagina, en ‘Voorbericht’ waarin een register op het geheel dat achter deel 5 wordt aangekondigd) + 1012 doorgenummerde bladzijden. Deel 2 bevat VI + 1022 bladzijden; deel 3 bevat VI + 1024 bladzijden; deel 4 bevat II + 960 bladzijden; deel 5 bevat II + 920 bladzijden.
Het geheel is in octavo. De afzonderlijke afleveringen (‘stukjes’) hebben op de eerste bladzijde slechts een aanduiding als bijvoorbeeld ‘I. Wysbegeerte en zedekunde’. De jaardelen bevatten aan het eind een eigen register op de jaargang, welk register soms wel, soms niet in de paginering is opgenomen.
De gehele reeks bevat in totaal twee uitslaande platen (mosplanten, instrumenten).
Boekhistorische gegevens
Titelpagina deel 1: ‘Te Amsterdam, By d’erven P. Meijer en G. Warnars’. Deel 5 heeft alleen de naam van Warnars in het impressum.
Prijs nr. 1: 16 stuivers (Saakes’ Naamlijst oktober 1791, p. 154).
Medewerkers
Tot de redactie lijkt in ieder geval behoord te hebben de Amsterdammer Jan LUBLINK Junior (1736-1814).
Frequente bijdragers zijn J.R. DEIMAN, Govert Jan VAN RYSWYK, Nicolaas BONDT, E. ENGELEN, G. HESSELINK, M.C. VAN HALL. Verder zijn als auteurs herkenbaar: R.H. ARNTZENIUS, Willem VAN BARNEVELD, J.F. VAN BEESCK CALKOEN, J.M. CUPERUS, Jan VAN GEUNS, C.F. KLEYNHOFF med. dr., R. KOOPMANS, J.F. LUGT, Pieter NIEUWLAND, A. PAETS VAN TROOSTWYK, Chr.P. SCHACHT, E.W.A., J.C., P.H., W.V.O.H., J.P.M.
Inhoud
Op de titelpagina staan de rubrieken vermeld: ‘Behelzende: I. Wysbegeerte en Zedekunde. II. Natuurkunde en Natuurlyke Historie III. Historiekunde. IV. Beschaafde Letteren, Fraaije Kunsten en Mengelwerk’.
Het blad bevat hoog te waarderen opiniërende essays die de grenzen van de bestaande kennis opzoeken, op alle terreinen die in de titel worden genoemd, in een heldere en bedaarde stijl. Voorbeelden van onderwerpen: ‘Verhandeling over den natuurlyke dood’ (Deiman), ‘Het gevoel van vermaak en dankbaarheid’, ‘Proeve tot onderzoek of, en in hoeverre, de behoeftige burger behore verlicht te worden’ (Jan van Geuns), ‘De oorsprong der zwarte stropkousen’, ‘Welke is de beste weg tot de waare Verlichting’.
Opvallend zijn de literaire vertalingen en bijdragen op het gebied van de poëtica, vooral van de hand van J. Lublink Junior en van Pieter Meijer, die doorgaans eerst in een genootschap (zoals Felix Meritis, Concordia et Libertate) werden voorgedragen. Hieruit blijkt een bijzondere interesse voor Young.
Tot de vertaalde auteurs, in het literaire of creatieve vlak, behoren J.W. van Archenholz, dr. Brown, James Bruce, P.J. Bruns, Clavigero, J.C. Doedelein, Dupaty, Girtanner, L. Giseke, Grosse, C.F. Heinrich, L. Holberg, Hufeland, Johnson, W.L. Kriege, Lessing, kapitein Meares, Meiszner, Moses Mendelssohn, Mercier, J.P. Michell, Necker, Rammerer, J. Rennel, Saint-Simon, E. Salchli, Sallustius, Wendeborn, Wieland. Veel vertaalde stukken blijven echter anoniem.
Men vindt vrij veel vulsel-stukjes: historische anekdoten, wijsheden, aforismen en dergelijke.
Er is veel aandacht voor de Middeleeuwen. Egelmeers/Vandendriessche (2019) wijzen op de nationalistische motieven in het blad, bijvoorbeeld door een vertaling op te nemen van een Duitstalig artikel over Reinaert de Vos, alsmede over de vraag of dit nu een oorspronkelijk Nederlands, Frans of Duits product is.
Relatie tot andere periodieken
Het blad is de voortzetting van het Algemeen Magazyn van Wetenschap, Konst en Smaak (1784-1791) en zal zelf weer voortgezet worden als Vaderlandsch Magazijn van Wetenschap, Kunst en Smaak (1800-1812).
Er worden diverse Engelse en Duitse bladen gebruikt als bronnen voor vertalingen.
Exemplaren
¶ STCN 186432852
¶ Full text deel 1-1, deel 1-2, deel 2-1, deel 2-2, deel 3-1, deel 3-2, deel 4-1, deel 4-2, deel 5-1 en deel 5-2
Literatuur
¶ Cor de Vries, Gespierde zielen. Johannes Lublink (1736-1816): menslievendheid, sociabiliteit en welzijnspolitiek in de achttiende eeuw (Hilversum 2020).
Wouter Egelmeers en Joris Vandendriessche, ‘De redacteur en het buitenland. “Hergebruik” van buitenlandse historische teksten in Nederlandse periodieken, 1780-1860’, in: De Moderne Tijd 3 (2019), nr. 1.
André Hanou
update 12-12-2021
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.