Nieuwe Bataafsche Vrouwe Courant (1797-1799)

Titelbeschrijving
De Nieuwe Bataafsche Vrouwe Courant.

Periodiciteit
Het weekblad moet in ieder geval in de jaren 1797-1799 zijn verschenen, getuige de bewaard gebleven exemplaren: 10 januari (nr. 3), 16 en 21 februari (nrs. 14 en 15), 11 april (nr. 29) en 7 juni 1797 (nr. 44); 20 februari 1798 (nr. 15); 3, 22 en 31 januari (nrs. 2, 7 en 10) en 16 juli 1799 (nr. 55). Sautijn Kluit (1877) heeft nog nr. 66 in handen gehad, gedateerd donderdag 22 augustus 1799. De datum van de eerstgenoemde aflevering wijst erop dat de start rond de jaarwisseling was. De bewaard gebleven data doen vermoeden dat de frequentie na verloop van tijd is verhoogd naar twee maal per week.
In de maand voorafgaand aan de volksstemming over het Ontwerp van Constitutie (augustus 1797), maar ook lange tijd daarna, worden de straatverkoopsters van blaadjes als de Nieuwe Bataafsche Vrouwe Courant op last van het Comité van Algemeene Waakzaamheid in de gaten gehouden, om daarmee toenemende onrust in de volksbuurten te voorkomen. Zo meldt de Weekelyksche Nieuws-Post van 17 juli 1797, uitgegeven door dezelfde uitgever als de Vrouwe Courant, dat van ‘de Lollepotten (zie onze vrouwe Courant) verscheide gevangen zyn genomen, waar onder zo men zegt, zogenaamde mannetjes en wyfjes’ (p. 112). In augustus 1797 wordt het aan de weg verkopen van de Nieuwe Bataafsche Vrouwe Courant in Amsterdam verboden.

Bibliografische beschrijving
Een half vel folio, aan weerszijden in twee kolommen bedrukt. Het titelblok bestaat uit: de verschijningsdatum, het volgnummer en de titel, met in het midden een bebrilde vrouw met hoofddoek als titelvignet.
Het motto boven het titelblok luidt: ‘Een en Onverdeelbaarheid’. Onder het titelblok staat een artikel over de vrijheid van drukpers uit de ‘Rechten van den Mensch en van den Burger’:

Dat ieder dus geoorloofd is, zyne Gedagten en gevoelens aan andere te openbaaren, het zy door den DRUK-PERS, of op eenige andere wyze: Gedecreteerde RECHTEN van den MENSCH.

Boekhistorische gegevens
Uitgegeven door Martinus van Kolm, een drukker-uitgever in de Tuinstraat in Amsterdam. Hij liet zijn bladen doorgaans aan de weg uitventen door vrouwen.
Prijs per aflevering: 2 duiten.

Inhoud
Radicaal revolutionair volksblaadje. Everard (2001) beschrijft de inhoud aldus:

buurtnieuws [met] ruime aandacht aan de politieke ontwikkelingen in buiten- en binnenland, met een nadruk op gebeurtenissen in Amsterdam: vergaderingen van clubs en sociëteiten worden verslagen, stemmingen in de grondvergaderingen gewogen, aanstellingen en afzettingen van ambtenaren nauwgezet gevolgd, en politieke tegenstanders, meelopers en overlopers, bij voorkeur met naam en toenaam, aan de kaak gesteld. (p. 68)

Over het begrip ‘Vrouwe Courant’ bestaat geen duidelijkheid. Het doet vermoeden dat de tekst vooral bestemd is voor vrouwelijke lezers, maar vrouwen worden niet als groep aangesproken. Volgens Van Dijk/Helmers (1991) kan het betekenen dat het blad uitkwam op de dag dat vrouwen de baas zijn. Wel duidt de titel op de politieke bewustwording van de vrouw.

Relatie tot andere periodieken
Opvolger van de Bataafsche Vrouwe Courant (1796).

Exemplaren
¶ Amsterdam, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG): NIBG (Perscollectie) PM 1368
¶ Particuliere collectie: 16 februari 1798 (nr. 14).

Literatuur
¶ Myriam Everard, ‘In en om de (Nieuwe) Bataafsche Vrouwe Courant. Het aandeel van vrouwen in een revolutionaire politieke cultuur’, in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 24 (2001), p. 67-87
¶ Suzanne van Dijk en Dini Helmers, ‘Nederlandse vrouwentijdschriften in de achttiende eeuw’, in: J.J. Kloek en W.W. Mijnhardt (red.), Balans en perspectief van de Nederlandse cultuurgeschiedenis. De productie, distributie en consumptie van cultuur (Amsterdam 1991), p. 87 (nt. 51).
¶ W.P. Sautijn Kluit, ‘De Reizende Nieuwsbode’, in: De Nederlandsche Spectator (1877), p. 5 (overdruk).

Rietje van Vliet