Nieuwe Buitengewone Samenspraken (1738-1741)

Titelbeschrijving
Nieuwe Buitengewone Samenspraken, Tusschen Verstorvene Oudvaders, Patriarchen, geleerde Mannen, enz. Behelsende hun Levensbedryf, handel en wandel, nagespoort uit de H. Schrift, en de voornaamste Godgeleerde Schryvers, met een aaneenschakeling van de Kerkelyke Historien des Ouden en Nieuwen Testaments; doormengt met natuurkundige Aanmerkingen.
¶ Elke aflevering heeft deze titel, maar vervolgt daarna met een ondertitel die specifiek bij de aflevering behoort. Zo luidt die bij nr. 1: Vervattende een korte omschryvinge van den Vader aller Levenden Adam en Joseph, Den Man van Maria de Moeder onzes Heeren Jesu Christi.

Periodiciteit
Blijkens de voorrede in nr. 1 is dit blad bedoeld als maandblad (het verschijnt in het midden van iedere maand). Na een onduidelijke passage over het versneld opleveren van de periodiek om de concurrentie voor te zijn, luidt het: ‘Verwagt dan in het midden van ieder volgende Maand een Stukje van dit Werk’.
In de volgende afleveringen wordt men nog preciezer. Op de versozijde van de titelpagina van nr. 3 heet het: ‘En op dat den Nieusgierigen Lezer den Netten tyd wete, wanneer ieder Stukje uitkomt; Zo hebben de Drukkers dezes de uitgave in ieder Maand op den 16de Dag bepaalt’. Opmerkingen van deze aard worden herhaald, soms met bijvoeging van welke personen in welke afleveringen zullen gaan optreden.
De afleveringen hebben, afgezien van het ‘Eerste [enz.] stukje’ op de titelpagina’s, geen verdere nummer- of datumaanduiding. Afgaand op de impressa verschenen de nrs. 1-3 in 1738, de nrs. 4-14 in 1739, de nrs. 15-22 in 1740 en de nrs. 23-24 in 1741.

Bibliografische beschrijving
De afleveringen zijn verzameld in 4 delen in octavo, die telkens 6 afleveringen (‘stukjes’) bevatten.
Deel 1 heeft 652 doorgenummerde pagina’s, plus een ongepagineerde ‘Bladwyzer der Voornaamste zaaken, die in deze zes stukjes van het eerste Deel verhandelt zyn’. Nr. 1 bevat ‘De drukker aan de lezer’ en een ‘Voorrede des Hoogduitschen schryvers’.
Deel 2 bevat 690 pagina’s plus Bladwyzer. Deel 3 heeft 667 pagina’s plus Bladwyzer (deze laatste is in dit geval gepagineerd: 663-672 en heet ditmaal ‘Register’). Deel 4 heeft 660 pagina’s plus Bladzwyzer.
Bij elke aflevering behoort een titelprent. De eerste drie zijn gemaakt door J.C. Philips; de daarop volgende door Simon Fokke.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Te Amsterdam, By de Erven van J. Ratelband’.
Prijs nr. 9:  7 stuivers (advertentie Leydse Courant 17 juli 1739).

Inhoud
In de voorrede bij nr. 1 verklaart de auteur dat hij de levens wil beschrijven van telkens een ‘Oud-Vader uit het Oude en een uit het Nieuwe Testament byeen’ maar dat het hierbij niet gaat om ‘de rechtzinnige Verklaringe van de daar toe behorende Schriftuur-plaatzen’.
In feite gaat het inderdaad om biografieën van deze religieuze figuren (in de vorm van dodengesprekken), op basis van niet alleen de bijbel, maar op grond van allerlei informatie uit zeer diverse historische werken. Hierbij wordt telkens de gelegenheid aangegrepen om allerlei wetenswaardigheden uit de tijd en de cultuur van de desbetreffende figuur te behandelen. Dat neemt af en toe merkwaardige vormen aan. Zo is het logisch dat bij Nimrod gesproken wordt over Babel en over de verwarring der talen. Maar Adam legt uit hoe de wereld ontstaan is, hoe lucht en water zich gedragen, hoe het klimaat werkt. Bij Eva en Maria hoort men spreken over de opvattingen over het paradijs bij de Mohammedanen; bij Cain en Judas over veelwijverij.
De gesprekspartners zijn respectievelijk Adam en Jozef (nrs. 1-3), Eva en Maria (nrs. 4-6), Cain en Judas Iscarioth (nrs. 7-8), Abel en Stephanus (nrs. 9-10), Seth en Zacharias (nrs. 11-12), Enos en Simeon (nrs. 13-14), Kenan en Nathanael (nrs. 15-16), Mahalaleel en Andreas (nr. 17), Jered en Simon Petrus (nr. 18), Enoch en Johannes de Doper (nr. 19), Noach en Jacobus Maior (nr. 20), Japhet en Johannes de apostel (nr. 21), Sem en Mattheus (nr. 22), Cham en Pontius Pilatus (nr. 23), Nimrod en Herdodes de Grote (nr. 24).

Relatie tot andere periodieken
‘Uit het Hoogduitsch vertaald’, zo meldt de titelpagina. Het blad is een vertaling van Ausserordentliches Gespräch im Reiche der Todten zwischen dem ersten Menschen Adam und Joseph dem Pfleg-Vatter des Herrn Christi (Frankfurt/Leipzig 1735).

Exemplaren
STCN 302512187

Literatuur
¶ René Veenman, ‘Het dodengesprek in Nederland’, in: De Achttiende Eeuw 29 (1997), p. 35-60, 50.

André Hanou