Nieuwe Natuur- en Geneeskundige Bibliotheek (1774-1775)

Titelbeschrijving
Nieuwe Natuur- en Geneeskundige Bibliotheek, of zakelyke inhoud der nieuwe buitenlandsche werken, die tot de geneeskunde, en de natuurlyke historie, betrekkelyk zyn. Door Bartolomeus Tersier, Medicinae Doctor. Eerste deels eerste [twede, derde] stuk. Met platen.

Periodiciteit
Er zijn slechts drie afleveringen (‘stukken’) verschenen, bedoeld als kwartaalblad. De nrs. 1 en 2 hebben als jaar van uitgave 1774, nr. 3 1775.
Op 18 november 1774 adverteert de uitgever in de Leydse Courant dat nr. 2 zojuist van de pers is gekomen; op 5 januari 1776 dat nr. 3 gereed is. In april 1776 meende men dat nr. 4 nog zou verschijnen en kreeg de redacteur een brief met een bijdrage toegestuurd. Na uitblijven van een reactie werd deze inzending geplaatst in deel 5 (1781) van de Genees- Natuur- en Huishoudkundige Jaarboeken (p. 228).

Bibliografische beschrijving
In groot octavo.
Nr. 1 bevat VI (titelpagina, Voorreden) + 198 pagina’s (exclusief inhoudsopgave en twee platen vervaardigd door F. de Bakker). Nr. 2 bevat II (titelpagina) + p. 201-396 (exclusief 2 pagina’s inhoudsopgave, en één uitslaande plaat). Nr. 3 bevat II (titelpagina) + p. 399-594 (inclusief inhoudsopgave op p. 594). Het titelblok van de afleveringen bevat slechts de verkorte titel.

Boekhistorische gegevens
Het blad is blijkens de titelpagina uitgegeven ‘Te Amsterdam, By Petrus Conradi, in de Kalverstraat, tegen over de jonge Graaf van Holland’.
Voor de nrs. 2 en 3 moest men elk ƒ 1 neertellen (Leydse Courant 18 november 1774, 5 januari 1776.). Van Abkoude/Arrenberg 1788 biedt de drie afleveringen te koop aan voor ƒ 2:14 (p. 504).

Medewerkers
De redacteur is Bartholomeus TERSIER (1744-1824). Deze Haarlemse arts was doopsgezind en in de jaren tachtig actief patriot. In 1793 was hij medeoprichter van het Comité van Zekerheid; in 1795 werd hij lid van de nieuwe Municipaliteit te Haarlem. Het oeuvre van Tersier bestaat voornamelijk uit vertalingen van geneeskundige werken uit het Duits. Hij is bekend geworden om zijn felle debat met Martinus van Marum over de behandeling van schijndode drenkelingen.
In de ‘Voorreden’ bij nr. 1 nodigt Tersier zijn lezers uit om bijdragen toe te sturen in de vorm van brieven of waarnemingen.

Inhoud
In de Voorreden wijst Tersier op de vele buitenlandse geneeskundige publicaties die onder Nederlandse vakgenoten ongelezen blijven. Daarom komt hij met een blad vol uittreksels van recent verschenen buitenlandse boeken en artikelen over patiëntencasuïstiek en behandelwijzen. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld breuken, jicht, staar, geslachtsziekte, kanker, verloskunde, het leren spreken van doven, en – overigens opmerkelijk weinig – over inentingen met kinderpokken.
Tersier probeert zijn grote voorbeeld Eduard Sandifort naar de kroon te steken, maar zijn tijdschrift is in kwalitatief opzicht verreweg de mindere van de Natuur- en Geneeskundige Bibliotheek. Tersier geeft veel minder annotaties bij de artikelen en ordent de artikelen met minder vaste hand dan Sandifort deed.

Relatie tot andere periodieken
Het blad is bedoeld als voortzetting van Sandiforts Natuur- en Geneeskundige Bibliotheek (1765-1775).

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: O 62-6835-6836-6837 (nrs. 1-3)
¶ Full text deel 1-1deel 1-2 en deel 1-3

Literatuur
¶ C.C. Delprat, De geschiedenis der Nederlandsche geneeskundige tijdschriften van 1680-1857 (Amsterdam 1927), p. 70-72.

Rietje van Vliet