Titelbeschrijving
De Nieuwe Nederlandsche Spectator, of Verzameling van Ernstige en Vrolijke Vertoogen, de zedekunde en het huishoudelijke leeven betreffende.
Periodiciteit
Donderdags weekblad in 52 afleveringen, verschenen vanaf januari 1788 (Oprechte Haerlemsche Courant 19 januari 1788).
Bibliografische beschrijving
Het in octavo gedrukte blad heeft telkens acht bladzijden per aflevering. Er is een voorwerk van VI bladzijden (titelpagina en ‘Inhoud der vertoogen’); de tekst zelf is doorgepagineerd 1-416.
Boekhistorische gegevens
De titelpagina geeft: ‘Te Haarlem, Bij A. Loosjes, 1788’.
Het colofon van nr. 1 luidt:
Deeze Vertoogen worden alle Donderdagen voor 1½ St. uitgegeeven: te Haarlem by A. Loosjes, te Amsterdam J. v. d. Burgh en Zoon, H. Keijzer, A. v. d. Kroe, A. Mens Jz. en de Wed. Smit en Zoon, Alkmaar Hartemink, Brielle Verhel, Delft J. de Groot, Dordrecht Blusse en Wanner, ’s Hage Bouvink, van Cleef, Klis, Mensert, Scheurleer, Thierry, Leyden Herdingh, Honcoop, Pluygers, Middelburg Gillissen en Zoon, en Keel, Rotterdam C. v. d. Dries, J. Krap Az., en D. Vis, Schiedam Poolman, Utrecht A. v. Paddenburg, Stubbe, en B. Wild, Zaandam Quakkelsteyn, en in de overige Steden en Plaatzen by de voornaamste Boekhandelaars.
Medewerkers
De schrijver is de Amsterdamse lutherse predikant Augustus STERK (1748-1815). Hij behoorde tot de vrijzinnige richting. Op zijn naam staat tevens het Weekblad voor Neêrlands Jongelingschap (1783-1786).
In het blad komen veel bijdragen en brieven van anderen voor. Wanneer deze speaking names dragen – zoals Amator Virtutis, Jean Arnolde Tonnelier, G. Temperatus, Jochem Pikdraad, Jan Dirkse Styloor, J. Voorzorg, Adolfus Mottorius, J. Schaamrood, W. Graagveel – valt niet te zeggen of hun teksten van Sterk of een ander afkomstig zijn. Misschien steken er echter echte medewerkers achter: B., K.B., mej. C., E. (2x), A.K. (2x), K.J., J.L., M. (een lezeres), K.S. en Z.
Inhoud
Dit spectatoriale weekblad is blijkens genoemde advertentie ‘in den smaak van den Engelschen en Hollandschen Spectator geschreven’. Later prijst de uitgever het blad aan als een ‘Verzameling van ernstige en boertige Vertoogen ter verbetering en beschaaving der Natie’ (Leydse Courant 18 augustus 1788).
Het tijdschrift heeft een tamelijk losse en vrolijke toon. In de eerste aflevering geeft de schrijver de bekende afgrenzingen (hij zal zich niet uitspreken over religie, politiek, personen). Men moet niet verwachten dat hier bladen als de Politieke Kruijer, de Spectator met den Bril in enige vorm uit hun as verrijzen. De Menschenvriend daarentegen is het voorbeeld. Abstract-metafysische onderwerpen zullen worden vermeden. Grappigheid (maar niet teveel) niet geschuwd.
De onderwerpen zijn inderdaad tamelijk concreet. Herhaald wordt het geloof in de voorzeggingen van de astroloog Ludeman onderuitgehaald. Aan de orde komen zaken als: serviliteit bij bedienden; de corsettenplaag; onanie; snuiven; huichelarij bij fijnen; mode; vrouwelijke kwelgeesten; het gebruik van motto’s; spreekwoorden. Opvallend is het grote percentage pagina’s dat besteed wordt aan vrouwen en vrouwenzaken. Lezeressen reageren vaak.
Men vindt niet zelden een discussie in de vorm van een samenspraak. Geleidelijk aan wordt de gebruikelijke vorm een ingezonden brief, waarop de redacteur commentaar levert. Eén keer vindt men een langer gedicht: ‘De gestrafte vrygeest’ (nr. 44).
Exemplaren
¶ STCN 314203060
¶ Full text
André Hanou
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.