Nieuwe Weereld of Republyk der Liefde (1752)

Titelbeschrijving
Nieuwe Weereld of Republyk der Liefde, Gevonden in het Onbekende Zuyd-Land. Waar in eene wonderbaare, dog allezints billyke, en regtmaatige, mitsgaders met de Liefde Gods en des Naastens overeenkoomende Regeerings-Form zig voordoed, gepaard met zeldzaame gevallen, wonderlyke Ontmoetingen, Aanspraaken, Brieven daar over geschreeven, enz.

Periodiciteit
Voor nr. 1 werd geadverteerd in de Opregte Groninger Courant van 22 augustus 1752. Blijkens de voorrede van de uitgever was het de bedoeling dat telkens, min of meer periodiek, afleveringen van deze tekst zouden verschijnen. Hij was van plan, merkt hij hortend op,

deeze Bladen, zonder eenige vaste bepaling, waar van ik een Vyand ben, om de Maand of eerder of later, al na dat de lust des Autheurs en my bevangd; dog inzonderheyd na de aftrek […] waarmeede dit […] zal ontfangen worden, uyt te geeven, als wanneer het mogelyk is in Stukkjes of Deeltjes geschikt, van tyd tot tyd om de twee of drie Maanden staat uyt te komen.

Er is ook sprake van een nr. 2, getuige het cryptisch genummerde vervolg waarvoor geadverteerd werd in onder meer de Opregte Groninger Courant van 17 oktober 1752: het ‘Eerste Deel, Eerste Stukkje [sic], No. 2’. Het is niet bekend of er meer afleveringen zijn verschenen.

Bibliografische beschrijving
Uitgave in octavo, bestaande uit een voorwerk van VIII (titelpagina, en ‘De uytgever aan den leezer’) en 32 doorgepagineerde bladzijden.

Boekhistorische gegevens
Impressum: ‘Te Groningen, By J. Sipkes, Drukker en Boekverkoper in de Oude Ebbingestraat’.
Andere verkoopadressen: Leeuwarden, W. Wigery; Zutphen, Van Bulderen (Opregte Groninger Courant van 15 september 1752).
Prijs nr. 1: 3 stuivers (Opregte Groninger Courant 22 augustus 1752).

Medewerkers
De titelpagina noemt als (fictieve) auteur: Philopater.

Inhoud
In zijn ‘Aan den leezer’ in het voorwerk beweert de uitgever dat deze tekst hem door een onbekende is toegestuurd. De tekst was gevonden toen de inzender op een Italiaans strand was en daar na een storm een ‘kistje of koffertje’ zag drijven. Vol papieren natuurlijk. Hieronder bevindt zich een roman, dat wil zeggen een geschrift waarin verbloemd een waarheid betoogd wordt: in dit geval hoe een vrije republiek in te richten. De republiek van de Hebreeën was natuurlijk ideaal; en met de Nederlandse republiek is het de verkeerde kant opgegaan na de dood van Willem II in 1650.
De eigenlijke tekst bestaat uit een mengelmoes van opmerkingen over de inrichting van de republiek. Een vorst met een raad van wijzen lijkt de voorkeur te hebben, maar er is ook een ‘souveraine land-raad’. Nadien wordt een wat wazig verhaal verteld over een schip dat bij het Zuidland terechtkomt. Dit resulteert in een beschrijving van de inwoners en gebouwen. Een vervolg wordt beloofd.

Exemplaren
STCN 298479559
Full text

Literatuur
¶ A.J. Hanou, ‘Verlichte vrijheid. Iets over een denkbeeld in imaginaire reizen’, in: Nederlandse literatuur van de Verlichting (Nijmegen 2002), p. 73-94, aldaar p. 92-93.

André Hanou