Oeconomist (1798)

Titelbeschrijving
De Oeconomist of verzameling van staatsstukken, verhandelingen en berigten. Betreffende den landbouw, de fabrieken, den koophandel en de zeevaart. Bijzonder van de Bataafsche Republiek. Eerste deel, eerste stuk.

Periodiciteit
Blijkens de titel bedoeld als periodiek. Deze aflevering komt voor in Saakes’Naamlijst (juli 1798). Van een vervolg is niets bekend.

Bibliografische beschrijving
De aflevering beslaat uit twee aparte voorwerken (IV en XII bladzijden), verder uit 116 doorgenummerde bladzijden; alles in octavo. In het eerste voorwerk vindt men titelpagina en Inhoud. Het tweede voorwerk bestaat geheel uit een ‘Voorberigt’, over doel en opzet van het blad.

Boekhistorische gegevens
De titelpagina meldt: ‘Te Amsterdam, bij J. Allart, 1798’.
Volgens Saakes (juli 1798) is de winkelprijs van de eerste aflevering 16 stuivers.

Medewerkers
In het ‘Voorberigt’ wordt gevraagd om bijdragen, hoewel men zegt reeds diverse goede correspondenten te hebben in diverse gewesten.
Siegenbeek (1826) schrijft het auteurschap toe aan Jacob KANTELAAR (1759-1821). Deze patriot, vrijzinnig-gereformeerd predikant, werd in 1796 lid van de Nationale Vergadering. Hij behoorde tot de gematigde federalisten. Bij de staatsgreep door de radicalen op 22 januari 1798 werd hij gevangengezet op het Huis ten Bosch. De complexiteit van de situatie is mogelijk de reden geweest waarom het blad niet heeft kunnen continueren.

Inhoud
Het Voorbericht meldt dat elke verandering van regeringsvorm altijd nieuwe initiatieven oplevert van de zijde van hen die het verval van het verleden willen tegengaan. Zo is het ook recent gebeurd in de Republiek. De vraag is: wat heeft de regering gedaan met deze initiatieven? Men wil hier duidelijkheid over geven, door middel van publicatie van belangrijke relevante stukken, vanaf het begin van de tweede Nationale Vergadering (gekozen augustus 1797). Men zal tevens pogen orde te scheppen in de wijze van discussiëren over het algemeen welzijn: nu wordt te zeer gesproken en gehandeld vanuit ‘strijdige grondbeginselen’.
De inhoud van de aflevering behandelt veertien items. Voorbeelden: een voorstel aan de Nationale Vergadering, gedaan door Klarenbeek en Van Heukelom, om de invoer van Engelse manufacturen te verbieden; een rapport van de commissie-Kantelaar daarover; een voorstel ter ‘Verhooging op de inkomende, en vermindering van de uitgaande regten van de stijfzel en hairpoeder’.
Het lijkt niet onmogelijk dat het blad geïnspireerd is op een vergelijkbaar Engels blad uit deze jaren, met gelijke titel.

Exemplaren
¶ Amsterdam, Universiteitsbibliotheek: O 63-889
Full text

Literatuur
¶ M. Siegenbeek, Redevoeringen en dichtstukken van Jacobus Kantelaar (Haarlem 1826), p. 349.

André Hanou