Onpartydigen Brusselaer (1796-1797)

Titelbeschrijving
Den Onpartydigen Brusselaer ofte Byzonderste Inlandsche en Vremde Nieuwe Tydingen.

Periodiciteit
Warzée (1845) noemt het een dagblad, waarvan de laatste aflevering verschenen moet zijn in september 1797. Het werd samen met het Franstalige origineel verboden nadat het valse en dus subversieve informatie had verstrekt over het vredesverdrag met Pruisen.
Het verbod viel samen met het verbod van een groot aantal andere periodieken, op 7 september 1797:

In aendagt nemende dat, om de existeerende saemenzweering te verdooven, om den burger-oorlog en de algemeene bloedstorting die er het onvermydelyk gevolg van gingen worden, te voorkomen, niets dringender is dan het fransch grond-gebied te zuyveren van de opentlyke vyanden der vryheyd en der constitutie.

De eigenaars, ondernemers, directeuren en schrijvers van deze periodieken, waaronder dus de Onpartydigen Europeaen, ‘zullen, zonder uytstel, gedeporteerd worden in de streeke door het directoire aen te wyzen’. Verder werden hun goederen geconfisqueerd.

Bibliografische beschrijving
De afleveringen bevatten elk 4 pagina’s in kwarto. Iedere aflevering heeft een omkaderd titelblok waarin behalve de titel ook het volgnummer en de datum volgens de Franse revolutionaire en de gregoriaanse kalender staan vermeld. Tweekoloms opmaak.

Boekhistorische gegevens
Het blad is uitgegeven te Brussel door Antoine-Joseph-Dominique De Braeckenier.

Medewerkers
Het is zeer waarschijnlijk dat DE BRAECKENIER (1731-1815) ook de schrijver was van dit blad. Hij was contrarevolutionair, verzette zich tegen het repressieve Franse bewind en werd in 1797 opgepakt en drie maanden gevangengezet. Hij behoorde tot de nieuwsbladschrijvers die per decreet van 8 september 1797 verbannen werden. Begin 1798 werd hij naar Île de Ré gebracht. Pas op 25 maart 1800 kwam hij weer op vrije voeten waarna hij het courantierschap voor verschillende Franstalige kranten weer zou oppakken.
Over ‘den dompelaer Braekenier’ schreef zijn opponent, de Gentse revolutionair Karel Broeckaert:

eenen Schryver die geen ander verdiensten heeft, als leugens te debiteren die hy in den grond van de ziele zelve niet gelooft […]. Hondert mael heeft hy zyne ligtgeloovige Lezers met gewaende maaren blyde gemaakt, en honderd mael wierd hy bevonden gelogen te hebben. (Sysse-Panne, nr. 5, p. 70)

Inhoud
Als motto voert de krant: ‘Aenbid ‘nen God, zyt Regt, bemind uw Vaderland’.
Gezien de politieke kleur van De Braeckenier moet het blad, voor zover mogelijk tijdens de Franse bezetting, een contrarevolutionaire boodschap hebben gehad. De mening van zijn politieke tegenstander Broeckaert over de Onpartydigen Brusselaer lag dan ook voor de hand: ‘Het was de slegtste Gazette die oyt het licht gezien heeft, en ’er was er geene in Vlaenderen en Braband, die zoo veel aftrok had’ (Sysse-Panne, nr. 7, p. 116).

Relatie met andere periodieken
Het blad was een vertaling van het nieuwsblad, L’Impartial bruxellois, Nouvelles Politiques, Nationales et Etrangères (1796-1797), eveneens van drukker-redacteur Braeckenier. Op 12 september 1797, een week na de fructidoriaanse staatsgreep van de radicalen binnen het Directoire, verscheen van dit Franstalige blad de laatste aflevering. De krant werd verboden en de redacteur ingerekend en uiteindelijk gevangengezet op Île de Ré.

Exemplaren
¶ Antwerpen, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, catalogusnr. B 89406:229: nrs. 75 (16 maart 1797) en 123 (4 mei 1797)
¶ Collectie Louis Nierijnck (nr. 74, woensdag 15 maart 1797), volgens opgave Au Courant  (zie afbeelding; geraadpleegd 1-8-2015).

Bronnen
¶ Recueil des lois de la République Française, et des arrêtés du Directoire Exécutif, deel 8 (Gent, A.B. Stéven [1797]), p. 371-374 (wet nr. 1164, d.d. 22 Fructidor V).

Literatuur
¶ Daan Sanders, Vergelijkend onderzoek naar de ‘Police générale’ in het departement van de Isère en het departement van de Schelde tijdens het Directoire (1795-1799)(ongepubliceerde licentiaatsverhandeling Universiteit Gent, Geschiedenis 2001), deel 2, paragraaf C3 (‘Pers en perscontrole’)
¶ Louis Nierijnck, ‘Zeldzame achttiende-eeuwse kranten op de kop getikt’, in: Au Courant 21 februari 2015
¶ M.J. Sydenham, Léonard Bourdon. The career of a revolutionary, 1754-1807 (Waterloo 1999), p. 295-297
¶ A. Warzée, Essai historique et critique sur les journaux belges, deel 1, Journaux politiques (Gent/Brussel 1845), p. 46-49
Recueil des lois de la République Française, deel 8 (Gent, A.B. Stéven), p. 371-374 (wet nr. 1164).

Rietje van Vliet
update 22-2-2024 (m.d.a. Steven Van Impe)